މިސްކިތުގައި ނަމާދު ބަރާބަރަށް ކުރާ މުސްކުޅި އަޅުވެރި މީހަކަށް އަހަރެން ޒިޔާރަތްކުރީމެވެ. މިމީހާއަކީ މިސްކިތުގައި ކޮންމެ ނަމާދެއްގެ ވަގުތުވުމުގެ ކުރިން ނަމާދަށް އައިސް އިންތިޒާރު ކުރާ މީހެކެވެ.
ތިމާ ފަދަ އަނެއް އިންސާނާއަށް ﷲ ތަޢާލާ ދެއްވާފައިވާ ނިޢުމަތެއް ފިލާދިއުމަށް ނުވަތަ އެ ނިޢުމަތަކުން އަނެއްމީހާ މަޙްރޫމްވުމަށް އެދުމަކީ ހަސަދަވެރިވުމެވެ.
ގެތައް އިޞްލާޙް ކުރާނެ ގޮތްތަކަކީ ކޮބާ ހެއްޔެވެ؟ މިއީ ލޮބުވެތި ކިޔުންތެރިންނަށް އޮތް ޖަވާބެވެ.
މަދީނާގެ މިމާތްބިމުގައި މަތިވެރިވެގެންވާ ދެ މިސްކިތެއްވެއެވެ. އެއީ އަލްމަސްޖިދުއްނަބަވީ އާއި އަލް މަސްޖިދުލްޤުބާއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމް މަދީނާގައި ދިރިއުޅުމުގެ ދަތިކަމަށާއި އުނދަގޫތަކަށް ކެތްކުރުމަށް ބާރުއަޅުއްވާފައިވެއެވެ.
ގެދޮރު އިޞްލާޙް ކުރުމުގައި މުއުމިނުން އިސްކަންދޭންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއްވެއެވެ.
ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް މިބިމަށް ޠައިބާ އަދި ޠާބާ، މިދެނަމުން ނަންދެއްވިކަމެވެ. އަދި ކިއެއްހެއްޔެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ތަޢާލާ މަދީނާއަށް ޠާބާ މިނަންދެއްވިކަމަށް ޘާބިތުވާ ޙަދީޘެއް ޞަޙީޙް މުސްލިމްގައިވެއެވެ.
މިއީ ސުޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ މަޝްހޫރު ޢިލްމުވެރިއެއްކަމުގައިވާ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް މުޙައްމަދު ޞާލިޙް އަލްމުނައްޖިދު حفظه الله ގެ ރިސާލާއެއްކަމަށްވާ (أربعون نصيحة لإصلاح البيوت) ގެ ތަރުޖަމާއެވެ.
އިމާމު އަޙުމަދު ބިން މުޙައްމަދު ބިން ޙަންބަލް ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވިއެވެ.
ތިމާގެ ފިރިމީހާގެ އަބުރު ރައްކާކޮށް އެކަމުގެ މައްޗަށް ފަރުވާތެރިވެ އޭނާއަށް ޝަރަފުވެރިކަން ހޯދައި ދިނުމީވެސް އަނބިމީހާގެ ފަރާތުން ފިރިމީހާއަށް ލިބެންވާ ޙައްޤެކެވެ. އަނބިމީހާއީ ހުރިހާ ގޮތަކުންވެސް ފިރިމީހާގެ ހުރިހާކަމެއް ބަލަހައްޓާ އޭނާގެ ސިއްރު ވެރިޔާއެވެ.
އިސްލާމް ދީނަކީ ޙައްޤު ދީނެވެ. މާތް ﷲ ގެ ޙަޟުރަތުގައި ހަމައެކަނި ޤަބޫލުކުރެވިގެންވާ ދީނެވެ. މާތް ﷲ އެއިލާހުގެ ހުރިހާ އަޅުތަކުންނަށް ބާވާލެއްވި ދީނެވެ. މާތް ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ: ﴿ إِنَّ الدِّينَ
ދުލުން ހަމައެކަނި ބުނެލާ ބަސްތަކަށް ވުރެ ބޮޑަށް ޢިލްމަށް ޢަމަލުކޮށް، ޢަމަލުތަކުން މީސްތަކުންނަށް ކަންތަށް ބަޔާންކޮށްދީގެން ދީނަށް ގޮވާލުން މާފުރިހަމަވެފައި މޮޅެވެ.
ޢިލްމަށް އަމަލުކުރުމަކީ އެޢިލްމު ޘާބިތުވެ، އަދި އެމީހެއްގެ ކިބައިގައި ޢިލްމު ހަރުލާ، ވަރުގަދަވުމުގެ ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ސަބަބެކެވެ. ތިބާއަށް ލިބިފައިވާ ޢިލްމަށް ޢަމލުކުރުން ދޫކޮށްފި ކަމުގައިވާނަމަ އެޢިލްމު ތިބާގެ ކިބައިން ގޮސްދާނެވެ.
ތިމަންގެ ގާތް އެކުވެރިއެއް، އޭނާގެ ހިތްގައިމު ރަށުގައި ތިމަންގެ ޗުއްޓީ ހޭދަކޮށްލުމަށް ދަޢުވަތުދިނެވެ. އެ އެކުވެރިޔާގެ ރަށަކީ ކުޑަ ރަށެކެވެ.
ދުނިޔެ ޚަލްޤުކުރެއްވުމަށްފަހު، ދުނިޔޭގެ ހަޔާތުގައި އިންސާނުންނަށް ބޭނުންވާނެ ހުރިހާ އެއްޗެއް ﷲ ތަޢާލާ ލެއްވެވިއެވެ.
ޙަޔާތުގެ ނަޒަރިއްޔާ ބިނާވާނީ އެމީހަކު ބަލާ ދާއިރާއަކުން އެމީހެއްގެ ފިކުރު ބުނާގޮތަށެވެ. ނަމަވެސް މުސްލިމުންނަށް ވީތީވެ ޙަޔާތާ ދޭތެރޭ ދެކޭގޮތާއި ޙަޔާތަށް ބަލަންވީގޮތް ދެނެގަންނަން ޖެހޭނީ ދީނުގެ މަޞްދަރުތަކުންނެވެ. އިންސާނާ ދިރިއުޅެމުން މިދާ ޙަޔާތަކީ
މިސްކިތުގައި ނަމާދު ބަރާބަރަށް ކުރާ މުސްކުޅި އަޅުވެރި މީހަކަށް އަހަރެން ޒިޔާރަތްކުރީމެވެ. މިމީހާއަކީ މިސްކިތުގައި ކޮންމެ ނަމާދެއްގެ ވަގުތުވުމުގެ ކުރިން ނަމާދަށް އައިސް އިންތިޒާރު ކުރާ މީހެކެވެ.
ތިމާ ފަދަ އަނެއް އިންސާނާއަށް ﷲ ތަޢާލާ ދެއްވާފައިވާ ނިޢުމަތެއް ފިލާދިއުމަށް ނުވަތަ އެ ނިޢުމަތަކުން އަނެއްމީހާ މަޙްރޫމްވުމަށް އެދުމަކީ ހަސަދަވެރިވުމެވެ.
ގެތައް އިޞްލާޙް ކުރާނެ ގޮތްތަކަކީ ކޮބާ ހެއްޔެވެ؟ މިއީ ލޮބުވެތި ކިޔުންތެރިންނަށް އޮތް ޖަވާބެވެ.
މަދީނާގެ މިމާތްބިމުގައި މަތިވެރިވެގެންވާ ދެ މިސްކިތެއްވެއެވެ. އެއީ އަލްމަސްޖިދުއްނަބަވީ އާއި އަލް މަސްޖިދުލްޤުބާއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމް މަދީނާގައި ދިރިއުޅުމުގެ ދަތިކަމަށާއި އުނދަގޫތަކަށް ކެތްކުރުމަށް ބާރުއަޅުއްވާފައިވެއެވެ.
ގެދޮރު އިޞްލާޙް ކުރުމުގައި މުއުމިނުން އިސްކަންދޭންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއްވެއެވެ.
ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް މިބިމަށް ޠައިބާ އަދި ޠާބާ، މިދެނަމުން ނަންދެއްވިކަމެވެ. އަދި ކިއެއްހެއްޔެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ތަޢާލާ މަދީނާއަށް ޠާބާ މިނަންދެއްވިކަމަށް ޘާބިތުވާ ޙަދީޘެއް ޞަޙީޙް މުސްލިމްގައިވެއެވެ.
މިއީ ސުޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ މަޝްހޫރު ޢިލްމުވެރިއެއްކަމުގައިވާ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް މުޙައްމަދު ޞާލިޙް އަލްމުނައްޖިދު حفظه الله ގެ ރިސާލާއެއްކަމަށްވާ (أربعون نصيحة لإصلاح البيوت) ގެ ތަރުޖަމާއެވެ.
އިމާމު އަޙުމަދު ބިން މުޙައްމަދު ބިން ޙަންބަލް ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވިއެވެ.
ތިމާގެ ފިރިމީހާގެ އަބުރު ރައްކާކޮށް އެކަމުގެ މައްޗަށް ފަރުވާތެރިވެ އޭނާއަށް ޝަރަފުވެރިކަން ހޯދައި ދިނުމީވެސް އަނބިމީހާގެ ފަރާތުން ފިރިމީހާއަށް ލިބެންވާ ޙައްޤެކެވެ. އަނބިމީހާއީ ހުރިހާ ގޮތަކުންވެސް ފިރިމީހާގެ ހުރިހާކަމެއް ބަލަހައްޓާ އޭނާގެ ސިއްރު ވެރިޔާއެވެ.
އިސްލާމް ދީނަކީ ޙައްޤު ދީނެވެ. މާތް ﷲ ގެ ޙަޟުރަތުގައި ހަމައެކަނި ޤަބޫލުކުރެވިގެންވާ ދީނެވެ. މާތް ﷲ އެއިލާހުގެ ހުރިހާ އަޅުތަކުންނަށް ބާވާލެއްވި ދީނެވެ. މާތް ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ: ﴿ إِنَّ الدِّينَ
ދުލުން ހަމައެކަނި ބުނެލާ ބަސްތަކަށް ވުރެ ބޮޑަށް ޢިލްމަށް ޢަމަލުކޮށް، ޢަމަލުތަކުން މީސްތަކުންނަށް ކަންތަށް ބަޔާންކޮށްދީގެން ދީނަށް ގޮވާލުން މާފުރިހަމަވެފައި މޮޅެވެ.
ޢިލްމަށް އަމަލުކުރުމަކީ އެޢިލްމު ޘާބިތުވެ، އަދި އެމީހެއްގެ ކިބައިގައި ޢިލްމު ހަރުލާ، ވަރުގަދަވުމުގެ ސަބަބުތަކުގެ ތެރެއިން ސަބަބެކެވެ. ތިބާއަށް ލިބިފައިވާ ޢިލްމަށް ޢަމލުކުރުން ދޫކޮށްފި ކަމުގައިވާނަމަ އެޢިލްމު ތިބާގެ ކިބައިން ގޮސްދާނެވެ.
ތިމަންގެ ގާތް އެކުވެރިއެއް، އޭނާގެ ހިތްގައިމު ރަށުގައި ތިމަންގެ ޗުއްޓީ ހޭދަކޮށްލުމަށް ދަޢުވަތުދިނެވެ. އެ އެކުވެރިޔާގެ ރަށަކީ ކުޑަ ރަށެކެވެ.
ދުނިޔެ ޚަލްޤުކުރެއްވުމަށްފަހު، ދުނިޔޭގެ ހަޔާތުގައި އިންސާނުންނަށް ބޭނުންވާނެ ހުރިހާ އެއްޗެއް ﷲ ތަޢާލާ ލެއްވެވިއެވެ.
ޙަޔާތުގެ ނަޒަރިއްޔާ ބިނާވާނީ އެމީހަކު ބަލާ ދާއިރާއަކުން އެމީހެއްގެ ފިކުރު ބުނާގޮތަށެވެ. ނަމަވެސް މުސްލިމުންނަށް ވީތީވެ ޙަޔާތާ ދޭތެރޭ ދެކޭގޮތާއި ޙަޔާތަށް ބަލަންވީގޮތް ދެނެގަންނަން ޖެހޭނީ ދީނުގެ މަޞްދަރުތަކުންނެވެ. އިންސާނާ ދިރިއުޅެމުން މިދާ ޙަޔާތަކީ
