ހިންމަތާއެކު މަސައްކަތްކުރުމަކީ ފޫހިވުމުންނާއި ނާއުއްމީދުވުމުން ދުރުކުރުވާނެކަމެކެވެ. ހިންމަތާއި ކިބުރުވެރިކަން އެއްނުކުރުމަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއް ދޭންޖެހެއެވެ.
ހަވަނަ ނަސޭހަތް: ޝަރުޢީ ޛިކުރުތަކާއި ގެދޮރާ ގުޅުންހުރި ސުންނަތްތަކަށް އަހަންމިއްޔަތުކަން ދިނުން
ޢިލްމަކީ އެންމެ ފުރަތަމަވެސް ފޮތްތަކުން ނެގޭނެ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެގޮތުން ޢިލްމު އުގަންނައިދޭ ޝެއިޚަށް އިޙްތިރާމުކުރުމާއި، އޯގާތެރިކޮށް ހިތުމާއި، މާތްކޮށް ހިތުމަކީ ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ލާޒިމުކަމެކެވެ.
ފަސްވަނަ ނަސޭހަތް: ގޭގެ އަހުލުވެރިން އީމާންކަންމަތީ ތަރުބިއްޔަތުކުރުން
4 ވަނަ ނަސޭހަތް: ތިޔަބައިމީހުންގެ ގެތައް ޤިބްލައެއްކަމުގައި ހެދުން
ކިޔަވާ ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ވަނީ މަޑުމަޑުން ޢިލްމު އުގެނުމެވެ. ޢިލްމު އުގެނުމުގައި އަވަސް އަރައިގަތުމަކީ ލިބޭ ޢިލްމެއްގެ މަންފާ ކުޑަކުރުވާނެކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ޢިލްމު އުގެނުމުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ އެ ޢިލްމެއްގެ އަޞްލުތައް ދަސްކުރާށެވެ.
މަޖާކުރާމީހާ އެކަން ފޮރުވާށެވެ. އަދި މީހަކު ކަމެއް އަބަދުކުރާކަމުގައިވާނަމަ އެމީހަކު އެނގޭނެއެވެ. އަދި ވާހަކަ ގިނަކުރާމީހާގެ ވާހަކާގައި ގިނައިން އުނިކަން ހުންނާނެއެވެ. އަދި (އެމީހާގެ ވާހަކާގައި) އުނިކަންހުރުން ގިނަކަމުގައިވާނަމަ ލަދުވަތިކަން ދަށްވާނެއެވެ. އަދި ލަދުވެތިކަން ދަށްމީހާގެ ހިތް މަރުވާނެއެވެ.
3 ވަނަ ނަސޭހަތް: ގެއަކީ ﷲގެ ޛިކުރު ކުރެވޭ ތަނެއްކަމުގައި ހެދުން
ދެވަނަ ނަސޭހަތް: އަނބިމީހާ އިޞްލާޙްކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރުން
އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގައި މީލާދީ ސަނަތުން ވިހިވަނަ ޤަރުނު ނިމި މިދިޔައީ، ޙައްޤުބަސް ބަޔާން ކުރުމާއި އަދި ވެރިކަމާއި ބެހޭ އެއްވެސް ވާހަކައެއް ދައްކާލި ކަމުގައި ވިޔަސް ބޮޑެތި އަދަބުތަކާއި ކުރިމަތިލަމުންނެވެ.
މިދުޢާއަކީ ފިރިހެނާ އޭނާގެ އަނބިމީހާއާ ރޭކުރުމަށް އެދޭއިރުއިރު ކިޔުމަށް ޝަރުޢުކުރެވިފައިވާ ދުޢާއެވެ.
ﷲގެ މަގުގައި ހޭދަކުރާއިރު ނިޔަތް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އިޚްލާޞްތެރިކުރަންޖެހެއެވެ. އެކުރާ ޞަދަޤާތަކީ ހަމައެކަނީ ﷲއަށްޓަކައި ކުރާ ޞަދަޤާތެއްކަމުގައި ދެކެންޖެހެއެވެ. ނިޔަތް އިޚްލާޞްތެރިނުވެއްޖެނަމަ އެކަމުގެ ތެރެއަށް ދެއްކުންތެރިކަން ވަންނާނެއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ބާއްޖަވެރިކަން ލިބޭ ހަތަރު ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ޞާލިޙު އަންބީން ހިމެނިފައިވާ ފަދައިން، އަބާއްޖަވެރިކަން ލިބޭ ހަތަރު ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ނުބައި އަންބީން ހިމެނިފައިވެއެވެ.
ފުރަތަމަ ނަސޭހަތް: ރަނގަޅު އަނތްބަކު އިޚްތިޔާރުކުރުން
އިސްވެ ބަޔާންވެގެން ދިޔަފަދައިން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ކޮންމެ ދުވަހަކުވެސް ހެނދުނު ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމު ދެއްވުމަށް އެދި ދުޢާ ކުރައްވައެވެ.
އަމާނާތްތެރިކަން ގެއްލިއްޖެނަމަ، ފަހެ ޤިޔާމާތަށް އިންތިޒާރުކުރާށެވެ.” ސުވާލުކުރެއްވިއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާއެވެ! އަމާނާތް ގެއްލޭނީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. “ކަންކަން އެކަމުގެ އަހުލުވެރިން ނޫން މީހުންނާ ޙަވާލުކުރެވިއްޖެނަމަ ޤިޔާމަތަށް އިންތިޒާރުކުރާށެވެ.
ހިންމަތާއެކު މަސައްކަތްކުރުމަކީ ފޫހިވުމުންނާއި ނާއުއްމީދުވުމުން ދުރުކުރުވާނެކަމެކެވެ. ހިންމަތާއި ކިބުރުވެރިކަން އެއްނުކުރުމަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއް ދޭންޖެހެއެވެ.
ހަވަނަ ނަސޭހަތް: ޝަރުޢީ ޛިކުރުތަކާއި ގެދޮރާ ގުޅުންހުރި ސުންނަތްތަކަށް އަހަންމިއްޔަތުކަން ދިނުން
ޢިލްމަކީ އެންމެ ފުރަތަމަވެސް ފޮތްތަކުން ނެގޭނެ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެގޮތުން ޢިލްމު އުގަންނައިދޭ ޝެއިޚަށް އިޙްތިރާމުކުރުމާއި، އޯގާތެރިކޮށް ހިތުމާއި، މާތްކޮށް ހިތުމަކީ ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ލާޒިމުކަމެކެވެ.
ފަސްވަނަ ނަސޭހަތް: ގޭގެ އަހުލުވެރިން އީމާންކަންމަތީ ތަރުބިއްޔަތުކުރުން
4 ވަނަ ނަސޭހަތް: ތިޔަބައިމީހުންގެ ގެތައް ޤިބްލައެއްކަމުގައި ހެދުން
ކިޔަވާ ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ވަނީ މަޑުމަޑުން ޢިލްމު އުގެނުމެވެ. ޢިލްމު އުގެނުމުގައި އަވަސް އަރައިގަތުމަކީ ލިބޭ ޢިލްމެއްގެ މަންފާ ކުޑަކުރުވާނެކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ޢިލްމު އުގެނުމުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ އެ ޢިލްމެއްގެ އަޞްލުތައް ދަސްކުރާށެވެ.
މަޖާކުރާމީހާ އެކަން ފޮރުވާށެވެ. އަދި މީހަކު ކަމެއް އަބަދުކުރާކަމުގައިވާނަމަ އެމީހަކު އެނގޭނެއެވެ. އަދި ވާހަކަ ގިނަކުރާމީހާގެ ވާހަކާގައި ގިނައިން އުނިކަން ހުންނާނެއެވެ. އަދި (އެމީހާގެ ވާހަކާގައި) އުނިކަންހުރުން ގިނަކަމުގައިވާނަމަ ލަދުވަތިކަން ދަށްވާނެއެވެ. އަދި ލަދުވެތިކަން ދަށްމީހާގެ ހިތް މަރުވާނެއެވެ.
3 ވަނަ ނަސޭހަތް: ގެއަކީ ﷲގެ ޛިކުރު ކުރެވޭ ތަނެއްކަމުގައި ހެދުން
ދެވަނަ ނަސޭހަތް: އަނބިމީހާ އިޞްލާޙްކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރުން
އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގައި މީލާދީ ސަނަތުން ވިހިވަނަ ޤަރުނު ނިމި މިދިޔައީ، ޙައްޤުބަސް ބަޔާން ކުރުމާއި އަދި ވެރިކަމާއި ބެހޭ އެއްވެސް ވާހަކައެއް ދައްކާލި ކަމުގައި ވިޔަސް ބޮޑެތި އަދަބުތަކާއި ކުރިމަތިލަމުންނެވެ.
މިދުޢާއަކީ ފިރިހެނާ އޭނާގެ އަނބިމީހާއާ ރޭކުރުމަށް އެދޭއިރުއިރު ކިޔުމަށް ޝަރުޢުކުރެވިފައިވާ ދުޢާއެވެ.
ﷲގެ މަގުގައި ހޭދަކުރާއިރު ނިޔަތް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އިޚްލާޞްތެރިކުރަންޖެހެއެވެ. އެކުރާ ޞަދަޤާތަކީ ހަމައެކަނީ ﷲއަށްޓަކައި ކުރާ ޞަދަޤާތެއްކަމުގައި ދެކެންޖެހެއެވެ. ނިޔަތް އިޚްލާޞްތެރިނުވެއްޖެނަމަ އެކަމުގެ ތެރެއަށް ދެއްކުންތެރިކަން ވަންނާނެއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ބާއްޖަވެރިކަން ލިބޭ ހަތަރު ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ޞާލިޙު އަންބީން ހިމެނިފައިވާ ފަދައިން، އަބާއްޖަވެރިކަން ލިބޭ ހަތަރު ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ނުބައި އަންބީން ހިމެނިފައިވެއެވެ.
ފުރަތަމަ ނަސޭހަތް: ރަނގަޅު އަނތްބަކު އިޚްތިޔާރުކުރުން
އިސްވެ ބަޔާންވެގެން ދިޔަފަދައިން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ކޮންމެ ދުވަހަކުވެސް ހެނދުނު ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމު ދެއްވުމަށް އެދި ދުޢާ ކުރައްވައެވެ.
އަމާނާތްތެރިކަން ގެއްލިއްޖެނަމަ، ފަހެ ޤިޔާމާތަށް އިންތިޒާރުކުރާށެވެ.” ސުވާލުކުރެއްވިއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާއެވެ! އަމާނާތް ގެއްލޭނީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. “ކަންކަން އެކަމުގެ އަހުލުވެރިން ނޫން މީހުންނާ ޙަވާލުކުރެވިއްޖެނަމަ ޤިޔާމަތަށް އިންތިޒާރުކުރާށެވެ.
