
ފަތުވާ: ޙައްޖުވުމަށްޓަކައި ފައިސާ އެއްކުރާމީހަކު އެފައިސާއިން ޒަކާތް ނެރުމުގެ ޙުކުމް
ޙައްޖުވުމަށްޓަކައި އިސްލާމީ ބޭންކެއްގައި ފައިސާ އެއްކުރަމުންދާ މީހަކު، އެފައިސާއިން ޒަކާތް ނެރުން ވާޖިބުވާނެ ހެއްޔެވެ؟

ޙައްޖުވުމަށްޓަކައި އިސްލާމީ ބޭންކެއްގައި ފައިސާ އެއްކުރަމުންދާ މީހަކު، އެފައިސާއިން ޒަކާތް ނެރުން ވާޖިބުވާނެ ހެއްޔެވެ؟

ރޯދަގެއްލޭ ކަންކަމުގެ ޝަރުޠުތަކާއި ރޯދަ ނުގެއްލޭ ކަންކަމާއި ރޯދަވެރިޔާއަށް ކުރުން ހުއްދަ ކަންތައްތައް ހަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ޙިކުމަތްވަންތަ ޚާލިޤުވަންތަ އިލާހެވެ. އެއިލާހީ މަތިވެރިވެވޮޑިގެންވާ ޙަލީމްވަންތަ، ތެދުވެރިވަންތަ އިލާހެވެ. ރަޙީމްވަންތަ ދީލަތިވަންތަ ރިޒްޤުދެއްވާ

ރޯދަ ގެއްލޭ ކަންތައްތައް ޙަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ފާޅުވެގެންވާކަންކަމާއި ވަންހަވާވެގެންވާ ކަންތައްތައް މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އަޅާ، ސިއްރުން ކުރާ ކަންތައްތަކާއި ފާޅުގައި ކުރާ ކަންތައްތަކާ އަދި އޭނާ ހީކުރާ ހީކުރުންތައްވެސް އެއިލާހު

69ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): إِذَا وَرَدَ الأَمْرُ بِشَيْءٍ يَتَعَلَّقُ بِالـمَأْمُورِ وَكَانَ عِنْدَ الـمَـأْمُورِ وَازِعٌ يَـحْمِلُهُ عَلَى الإِتْيَانِ بِهِ فَلَا يُـحْمَلُ ذَلِكَ الأَمرُ عَلَى الوُجُوبِ މި

ޤުރުއަން ކިޔެވުމުގެ އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން ޙަމްދުހުރީ ﷲ އަށެވެ. އެއީ އަޅުކަންކުރާ މީހުން އެފަރާތެއްގެ ޝަރީޢަތަށް ބޯލަނބާ ފަރާތެކެވެ. އެއިލާހުގެ މަތިވެރިކަމަށްޓަކައި އެއިލާހަށް ރުކޫޢުކޮށް ސަޖިދަކުރާ މީހުން ޚުޝޫޢަތްތެރިވެއެވެ. އަދި އެއިލާހަށް މުނާޖާދެންނެވުމުގައި ހުރި

ޤުރުއާން ތިލާވަތުކުރުމުގެ ދެވަނަ ގޮތް ޙަމްދު ހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ އެއިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިވެ އަދި އެއިލާހުގެ ރަޙުމަތަށް އެދޭމީހަކަށް ގިނަހިނައިން ނިޢުމަތްތައް ދެއްވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހީ، އެއިލާހު ހަނދުމަ ކުރުމުން މޫނުއަނބުރާލައި

ރޯދައިގެ މުޞްތަޙައްބު އަދަބުތައް ޙަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ކަމަކަށް އެދޭމީހާ، އޭނާ އެއެދޭ މިންވަރަށްވުރެ އިތުރަށްވެސް ދެއްވާ އިލާހެވެ. ހިދާޔަތުގެ ނިޢުމަތް ދެއްވިކަމަށްޓަކައި އެއިލާހަށް ޙަމްދު ކުރަމެވެ. ދަލީލުތަކާއި އޭގެ އުޞޫލުތައް އެނގޭ

ރޯދައިގެ ވާޖިބު އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން ހަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ޚަލްޤުތަކުންނަށް އެންމެ ފުރިހަމަ އަދަބުތަކަށް އިރުޝާދު ދެއްވި އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު އެބައިމީހުންނަށް، އެއިލާހުގެ ރަޙުމަތުގެ ޚަޒާނާތަކާއި ދީލަތިކަމުގެ ހުރިހާ ދޮރުކޮޅުތަކެއް ހުޅުވާދެއްވިއެވެ.

ﷲތަޢާލާއީ ފުރިހަމަ ޙުކުމްފުޅުތަކާއި ޙިކުމަތުގެ ނިހާޔަތުލިބިވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު ޚަލްޤު ކުރައްވާފައިވާ ޚަލްޤުތަކުގައްޔާއި އަދި އެއިލާހުގެ ޝަރުޢުގައި، ބޮޑުވެގެންވާ ޙިކުމަތްތަކެއްވެއެވެ.

68ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): أَدْنَى دَرَجَاتِ الأَمْرِ النَّدْبُ أو الإبَاحَةُ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އަމުރުގެ އެންމެ ދަށް ދަރަޖައަކީ މަންދޫބުކަން ނުވަތަ މުބާޙުކަން} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުގައި

67ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الأَمْرُ لَا يَنْحَصِرُ فِي صِيْغَةِ اِفْعَل މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {اِفْعَل ގެ ޞީޣާއަށް އަމުރު ހަނިކުރެވިގެން ނުވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އަމުރަކަށް ވާނީ ހަމައެކަނި

66ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الأَمْرُ الـمُطلَقُ لِلوُجُوبِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {މުޠުލަޤު އަމުރު ބޭނުން ކުރެވެނީ ވާޖިބުކަމަށް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: މުޠުލަޤު އަމުރު (އެ އަމުރަކުން ވާޖިބުކަމުގެ މާނަ ދޫކޮށް،

65ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الـخَبَرُ يَقَعُ مَوْقِعَ الأَمْرِ وَالـنَّهْيِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އަމުރާއި ނަހީ އޮންނަ ތަނުގައި ޚަބަރު އޮވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އަމުރާއި ނަހީ ދޭހަކޮށްދޭ ޞަރީޙަ

އިމާމެއްގެ ފަހަތުގައި ނަމާދުކުރަމުންދާއިރު ކުށު ސަޖިދަ ޖަހަން ވީތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ އޮޅުން އަރާގޮތްވެއެވެ. މިލިޔުމުގައި ވަރަށް ކުރު ގޮތަކަށް މިބަލަލާނީ މިޙާލަތްތަކުގައި ޢަމަލުކުރަންވީ ގޮތްތަކަށެވެ. އިމާމުމީހާއާއެކީ ނަމާދުގެ ހުރިހާ ރަކުޢަތެއް އަދާކުރިމީހާއަށް އޮތީ

64ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): لِلْأَمْرِ صِيْغَةٌ مَوْضُوعَةٌ فِي اللُّغَةِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ބަހުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ޞީޣާއެއް އަމުރަށް ލިބިގެންވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ކަމެއް ކުރަން އެދުން ދަލީލުކޮށްދޭ ޞީޣާތަކެއް

63ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): لَفْظُ الأَمْرِ حَقِيْقَةٌ فِي القَوْلِ الـمَخْصُوصِ مَـجَازٌ فِي غَيْرِهِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އަމުރުގެ ލަފްޒަކީ ޚާއްޞަ ކުރެވޭ ބަސްފުޅުގައި ޙަޤީޤަތެއް، އެހެން ތަކެތީގައި މަޖާޒެއް}

ޙައްޖުވުމަށްޓަކައި އިސްލާމީ ބޭންކެއްގައި ފައިސާ އެއްކުރަމުންދާ މީހަކު، އެފައިސާއިން ޒަކާތް ނެރުން ވާޖިބުވާނެ ހެއްޔެވެ؟

ރޯދަގެއްލޭ ކަންކަމުގެ ޝަރުޠުތަކާއި ރޯދަ ނުގެއްލޭ ކަންކަމާއި ރޯދަވެރިޔާއަށް ކުރުން ހުއްދަ ކަންތައްތައް ހަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ޙިކުމަތްވަންތަ ޚާލިޤުވަންތަ އިލާހެވެ. އެއިލާހީ މަތިވެރިވެވޮޑިގެންވާ ޙަލީމްވަންތަ، ތެދުވެރިވަންތަ އިލާހެވެ. ރަޙީމްވަންތަ ދީލަތިވަންތަ ރިޒްޤުދެއްވާ

ރޯދަ ގެއްލޭ ކަންތައްތައް ޙަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ފާޅުވެގެންވާކަންކަމާއި ވަންހަވާވެގެންވާ ކަންތައްތައް މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އަޅާ، ސިއްރުން ކުރާ ކަންތައްތަކާއި ފާޅުގައި ކުރާ ކަންތައްތަކާ އަދި އޭނާ ހީކުރާ ހީކުރުންތައްވެސް އެއިލާހު

69ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): إِذَا وَرَدَ الأَمْرُ بِشَيْءٍ يَتَعَلَّقُ بِالـمَأْمُورِ وَكَانَ عِنْدَ الـمَـأْمُورِ وَازِعٌ يَـحْمِلُهُ عَلَى الإِتْيَانِ بِهِ فَلَا يُـحْمَلُ ذَلِكَ الأَمرُ عَلَى الوُجُوبِ މި

ޤުރުއަން ކިޔެވުމުގެ އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން ޙަމްދުހުރީ ﷲ އަށެވެ. އެއީ އަޅުކަންކުރާ މީހުން އެފަރާތެއްގެ ޝަރީޢަތަށް ބޯލަނބާ ފަރާތެކެވެ. އެއިލާހުގެ މަތިވެރިކަމަށްޓަކައި އެއިލާހަށް ރުކޫޢުކޮށް ސަޖިދަކުރާ މީހުން ޚުޝޫޢަތްތެރިވެއެވެ. އަދި އެއިލާހަށް މުނާޖާދެންނެވުމުގައި ހުރި

ޤުރުއާން ތިލާވަތުކުރުމުގެ ދެވަނަ ގޮތް ޙަމްދު ހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ އެއިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިވެ އަދި އެއިލާހުގެ ރަޙުމަތަށް އެދޭމީހަކަށް ގިނަހިނައިން ނިޢުމަތްތައް ދެއްވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހީ، އެއިލާހު ހަނދުމަ ކުރުމުން މޫނުއަނބުރާލައި

ރޯދައިގެ މުޞްތަޙައްބު އަދަބުތައް ޙަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ކަމަކަށް އެދޭމީހާ، އޭނާ އެއެދޭ މިންވަރަށްވުރެ އިތުރަށްވެސް ދެއްވާ އިލާހެވެ. ހިދާޔަތުގެ ނިޢުމަތް ދެއްވިކަމަށްޓަކައި އެއިލާހަށް ޙަމްދު ކުރަމެވެ. ދަލީލުތަކާއި އޭގެ އުޞޫލުތައް އެނގޭ

ރޯދައިގެ ވާޖިބު އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން ހަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ޚަލްޤުތަކުންނަށް އެންމެ ފުރިހަމަ އަދަބުތަކަށް އިރުޝާދު ދެއްވި އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު އެބައިމީހުންނަށް، އެއިލާހުގެ ރަޙުމަތުގެ ޚަޒާނާތަކާއި ދީލަތިކަމުގެ ހުރިހާ ދޮރުކޮޅުތަކެއް ހުޅުވާދެއްވިއެވެ.

ﷲތަޢާލާއީ ފުރިހަމަ ޙުކުމްފުޅުތަކާއި ޙިކުމަތުގެ ނިހާޔަތުލިބިވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު ޚަލްޤު ކުރައްވާފައިވާ ޚަލްޤުތަކުގައްޔާއި އަދި އެއިލާހުގެ ޝަރުޢުގައި، ބޮޑުވެގެންވާ ޙިކުމަތްތަކެއްވެއެވެ.

68ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): أَدْنَى دَرَجَاتِ الأَمْرِ النَّدْبُ أو الإبَاحَةُ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އަމުރުގެ އެންމެ ދަށް ދަރަޖައަކީ މަންދޫބުކަން ނުވަތަ މުބާޙުކަން} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުގައި

67ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الأَمْرُ لَا يَنْحَصِرُ فِي صِيْغَةِ اِفْعَل މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {اِفْعَل ގެ ޞީޣާއަށް އަމުރު ހަނިކުރެވިގެން ނުވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އަމުރަކަށް ވާނީ ހަމައެކަނި

66ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الأَمْرُ الـمُطلَقُ لِلوُجُوبِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {މުޠުލަޤު އަމުރު ބޭނުން ކުރެވެނީ ވާޖިބުކަމަށް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: މުޠުލަޤު އަމުރު (އެ އަމުރަކުން ވާޖިބުކަމުގެ މާނަ ދޫކޮށް،

65ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الـخَبَرُ يَقَعُ مَوْقِعَ الأَمْرِ وَالـنَّهْيِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އަމުރާއި ނަހީ އޮންނަ ތަނުގައި ޚަބަރު އޮވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އަމުރާއި ނަހީ ދޭހަކޮށްދޭ ޞަރީޙަ

އިމާމެއްގެ ފަހަތުގައި ނަމާދުކުރަމުންދާއިރު ކުށު ސަޖިދަ ޖަހަން ވީތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ އޮޅުން އަރާގޮތްވެއެވެ. މިލިޔުމުގައި ވަރަށް ކުރު ގޮތަކަށް މިބަލަލާނީ މިޙާލަތްތަކުގައި ޢަމަލުކުރަންވީ ގޮތްތަކަށެވެ. އިމާމުމީހާއާއެކީ ނަމާދުގެ ހުރިހާ ރަކުޢަތެއް އަދާކުރިމީހާއަށް އޮތީ

64ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): لِلْأَمْرِ صِيْغَةٌ مَوْضُوعَةٌ فِي اللُّغَةِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ބަހުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ޞީޣާއެއް އަމުރަށް ލިބިގެންވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ކަމެއް ކުރަން އެދުން ދަލީލުކޮށްދޭ ޞީޣާތަކެއް

63ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): لَفْظُ الأَمْرِ حَقِيْقَةٌ فِي القَوْلِ الـمَخْصُوصِ مَـجَازٌ فِي غَيْرِهِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އަމުރުގެ ލަފްޒަކީ ޚާއްޞަ ކުރެވޭ ބަސްފުޅުގައި ޙަޤީޤަތެއް، އެހެން ތަކެތީގައި މަޖާޒެއް}






















