ތިޔަބައިމީހުންގެ ކުރިން އައި މީހުންގެ ތެރޭގައި ނުވަދިހަނުވަ މީހުން ޤަތުލުކުރި މީހަކުވިއެވެ. ފަހެ ބިންމަތީގައިވާ އެންމެ ޢިލްމުވެރި މީހަކާބެހޭގޮތުން އޭނާ ސުވާލުކުރިއެވެ.
އެއްފަހަރެއްގައި ޢަބްދުލްމަލިކު ވަރަށް އަސަރުގަދަ ޚުތުބާއެއް ދެއްވިއެވެ. އެ ޚުތުބާ ދެއްވަމުން އަބްދުލްމަލިކު ކީރިތިކުރައްވާ ހާލު ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ކިބައިން ފާފަފުއްސެވުން އެދި ވަޑައިގެން ދަންނަވަމުން ދިޔައެވެ. ” އޭ ހައްދަވާ ބޮޑުކުރެއްވި
ބައެއް މީހުން ހީކުރަނީ ބާއްޖަވެރިކަން ލިބޭނީ މުދަލުންނާއި މުއްސަނދިކަމުންކަމަށެވެ. އަދި ބައެއްމީހުންނަށް ހީވެފައިވަނީ އެކަންވަނީ ޖާހާއި މަންޞިބުގައިކަމަށެވެ.
އެންމެ ޤަދަރުވެރިވިމީހަކީ އަދި އެންމެ ޝަރަފުވެރިމީހަކީ އެމީހެއްގެ ނަފްސު އިޞްލާޙުކޮށް ދެންފަހެ އެހެންމީހުން އިޞްލާހުކޮށް ހެޔޮކަންތައްފޯރުކޮށްދީއުޅޭ މީހާއެވެ.
ދުވަސްތަކަކީ ޢުމުރުގެ ބައެކެވެ. އަދި ކަޑައްތުކުރަމުންދާ މަގުގެ މަރުޙަލާތަކެކެވެ. ދުވަހަކަށްފަހު ދުވަހެއް ފަނާވެގެންދެއެވެ. ދުވަސްތައް ވޭތުވަމުންދާވަރަކަށް ޢުމުރުތައް ހުސްވެއެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. އަޅުތަކުންނަށްވާ ބައްތިތަކަކީ ޢިލްމުވެރިންނެވެ. އަދި ރަށުގެ ފާހަގަތަކަކީވެސް އެއީއެވެ. އަދި އުންމަތް ނަގަހައްޓާބަޔަކީވެސް އެއީއެވެ. ސަލްމާން އަލްފާރިސީ رضي
ސަލަފުންގެ މަޝްހޫރު އިމާމެއް ކަމުގައިވާ އިބްރާހީމް ބިން އަދުހަމް ރަޙިމަހުﷲ އަށް ދެންނެވުނުވެ. ” އަހަރެމެންގެ ދުޢާ އިޖާބަނުވަނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟” ޖަވާބުގައި ވިދާޅުވިއެވެ. އެއީ:
الحمد لله وحده، والصلاة والسلام على من لا نبي بعده، وبعد: އެކަކު އަނެކަކަށް ސަލާމްކުރުމަކީ ނަބީބޭކަލުންގެ ސުންނަތެކެވެ. މުސްލިމުންގެ ޞިފައެކެވެ. ތަޤުވާވެރިންގެ އާދައެކެވެ. އެކުވެރިކަން ޤާއިމުކުރުމަށް އޮތް ވަސީލަތެކެވެ. ސުވަރުގެއަށް
ހިދާޔަތަކީ ދީލަތިވަންތަ ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުންވާ ދެއްވުމެކެވެ. އެއީ ކޮންމެ މީހަކަށް ލިބޭ އެއްޗެއްނޫނެވެ. މިދުނިޔެވީ ޙަޔާތުގައި ﷲ ތަޢާލާ ލައްވާފައިވާ ސުންނަތަކީ މިދީނުގައި ގަދައަށް ހިފަހައްޓައިފިމީހަކު އިމްތިޙާނުކުރެއްވުމެވެ.
އަބާއްޖަވެރިވަނީ ހަވާނަފްސަށްތަބާވެ، އަދި ފާފަތަކާއި ނުބައިކަންކަމަށް އަރައިގަތުމުންނެވެ. ދުނިޔަވީ ލައްޛަތުތަކުގެ ތެރެއިން ޙަރާމްކަންތައް ވަށާލެވިފައިވަނީ ގެއްލުމުންނެވެ. އެއީ ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައިވެސް އަބާއްޖަވެރިވުމުގެ ސަބަބެކެވެ
(ދީނީ) ޢިލްމު ޙާޞިލުކުރުމަކީ ބުރަކަމެކެވެ. ނަމަވެސް އެކަމުގައި ލައްޛަތާއި އުފާވެރިކަންވެއެވެ. ވަރުބަލިކަމާއި ބުރަކަމުގެ ފާލަމެއް ހުރަސްކޮށްގެންމެނުވީ (ދީނީ) ޢިލްމެއް ޙާޞިލެއްނުވާނެއެވެ.
ހެޔޮއަމަލުތަކާއި އަދި ނުބައި ޢަމަލުތައް އިމާމު އިބުނު ޤައްޔިމު ރަޙިމަޙުﷲ އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތެއްކަމުގައިވާ އައްދާއު ވައްދަވާއު (ބައްޔާއި ފަރުވާ) މި ފޮތުގައި ބަޔާން ކުރައްވައެވެ. ހަމަކަށަވަރުންވެސް ނުބައި ފާފަތަކަކީ މޭވާއެއްގެ އޮށްތަކެއް ފަދަ އެއްޗެހިތަކެކެވެ.
ޢިލްމުގެ މޭވާއަކީ ޢަމަލުކުރުމެވެ. އަދި ދުނިޔޭގެ ލައްޛަތު ލިބޭނީ ހެޔޮޢަމަލުތައް އިތުރުކުރުމުންނެވެ. އަދި އިޚްލާޞްތެރިކަމުގެ ޢަލާމާތަކީ ﷲއަށް ކިޔަމަންގަތުން އިތުރުކުރުމެވެ.
ބަލާޣާތްތެރިކަމާއި ފަޞާޙާތްތެރިކަމާއި ބަޔާންކޮށްދިނުމުގެ ހުނަރަކީ ﷲގެ މަގަށް ދަޢުވަތުދިނުމުގައި ޝަރުތެއްނޫނެވެ.
ﷲ ޙަޟްރަތުގައި އެންމެ ހެޔޮ އަދި އެންމެ ރަނގަޅު ޢަމަލުތަކުގެ ތެރޭގައި، އެއިލާހު މަގަށް ދަޢުވަތުދިނުން ހިމެނެއެވެ. އަދި ﷲ ތަޢާލާގެ މީޒާނުގައި އެންމެ ރަނގަޅު ބަސްތަކުގެ ތެރޭގައި ދަޢުވަތުދޭ ދާޢީގެ ބަސްތައް ހިމެނެއެވެ.
އެކުގައިއުޅޭ އެއްމަޖްލިސް ކުރާމީހުންގެ ސަބަބުން އިންސާނާއަށް އަޘަރުތަކެއްކުރުވައެވެ. މީހާ ގޮސްއުޅޭ މަޖިލިހުގެ ޒަރިއްޔާއިން އެމީހަކު ދެނެގަނެވެއެވެ.
ތިޔަބައިމީހުންގެ ކުރިން އައި މީހުންގެ ތެރޭގައި ނުވަދިހަނުވަ މީހުން ޤަތުލުކުރި މީހަކުވިއެވެ. ފަހެ ބިންމަތީގައިވާ އެންމެ ޢިލްމުވެރި މީހަކާބެހޭގޮތުން އޭނާ ސުވާލުކުރިއެވެ.
އެއްފަހަރެއްގައި ޢަބްދުލްމަލިކު ވަރަށް އަސަރުގަދަ ޚުތުބާއެއް ދެއްވިއެވެ. އެ ޚުތުބާ ދެއްވަމުން އަބްދުލްމަލިކު ކީރިތިކުރައްވާ ހާލު ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ކިބައިން ފާފަފުއްސެވުން އެދި ވަޑައިގެން ދަންނަވަމުން ދިޔައެވެ. ” އޭ ހައްދަވާ ބޮޑުކުރެއްވި
ބައެއް މީހުން ހީކުރަނީ ބާއްޖަވެރިކަން ލިބޭނީ މުދަލުންނާއި މުއްސަނދިކަމުންކަމަށެވެ. އަދި ބައެއްމީހުންނަށް ހީވެފައިވަނީ އެކަންވަނީ ޖާހާއި މަންޞިބުގައިކަމަށެވެ.
އެންމެ ޤަދަރުވެރިވިމީހަކީ އަދި އެންމެ ޝަރަފުވެރިމީހަކީ އެމީހެއްގެ ނަފްސު އިޞްލާޙުކޮށް ދެންފަހެ އެހެންމީހުން އިޞްލާހުކޮށް ހެޔޮކަންތައްފޯރުކޮށްދީއުޅޭ މީހާއެވެ.
ދުވަސްތަކަކީ ޢުމުރުގެ ބައެކެވެ. އަދި ކަޑައްތުކުރަމުންދާ މަގުގެ މަރުޙަލާތަކެކެވެ. ދުވަހަކަށްފަހު ދުވަހެއް ފަނާވެގެންދެއެވެ. ދުވަސްތައް ވޭތުވަމުންދާވަރަކަށް ޢުމުރުތައް ހުސްވެއެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. އަޅުތަކުންނަށްވާ ބައްތިތަކަކީ ޢިލްމުވެރިންނެވެ. އަދި ރަށުގެ ފާހަގަތަކަކީވެސް އެއީއެވެ. އަދި އުންމަތް ނަގަހައްޓާބަޔަކީވެސް އެއީއެވެ. ސަލްމާން އަލްފާރިސީ رضي
ސަލަފުންގެ މަޝްހޫރު އިމާމެއް ކަމުގައިވާ އިބްރާހީމް ބިން އަދުހަމް ރަޙިމަހުﷲ އަށް ދެންނެވުނުވެ. ” އަހަރެމެންގެ ދުޢާ އިޖާބަނުވަނީ ކީއްވެ ހެއްޔެވެ؟” ޖަވާބުގައި ވިދާޅުވިއެވެ. އެއީ:
الحمد لله وحده، والصلاة والسلام على من لا نبي بعده، وبعد: އެކަކު އަނެކަކަށް ސަލާމްކުރުމަކީ ނަބީބޭކަލުންގެ ސުންނަތެކެވެ. މުސްލިމުންގެ ޞިފައެކެވެ. ތަޤުވާވެރިންގެ އާދައެކެވެ. އެކުވެރިކަން ޤާއިމުކުރުމަށް އޮތް ވަސީލަތެކެވެ. ސުވަރުގެއަށް
ހިދާޔަތަކީ ދީލަތިވަންތަ ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުންވާ ދެއްވުމެކެވެ. އެއީ ކޮންމެ މީހަކަށް ލިބޭ އެއްޗެއްނޫނެވެ. މިދުނިޔެވީ ޙަޔާތުގައި ﷲ ތަޢާލާ ލައްވާފައިވާ ސުންނަތަކީ މިދީނުގައި ގަދައަށް ހިފަހައްޓައިފިމީހަކު އިމްތިޙާނުކުރެއްވުމެވެ.
އަބާއްޖަވެރިވަނީ ހަވާނަފްސަށްތަބާވެ، އަދި ފާފަތަކާއި ނުބައިކަންކަމަށް އަރައިގަތުމުންނެވެ. ދުނިޔަވީ ލައްޛަތުތަކުގެ ތެރެއިން ޙަރާމްކަންތައް ވަށާލެވިފައިވަނީ ގެއްލުމުންނެވެ. އެއީ ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައިވެސް އަބާއްޖަވެރިވުމުގެ ސަބަބެކެވެ
(ދީނީ) ޢިލްމު ޙާޞިލުކުރުމަކީ ބުރަކަމެކެވެ. ނަމަވެސް އެކަމުގައި ލައްޛަތާއި އުފާވެރިކަންވެއެވެ. ވަރުބަލިކަމާއި ބުރަކަމުގެ ފާލަމެއް ހުރަސްކޮށްގެންމެނުވީ (ދީނީ) ޢިލްމެއް ޙާޞިލެއްނުވާނެއެވެ.
ހެޔޮއަމަލުތަކާއި އަދި ނުބައި ޢަމަލުތައް އިމާމު އިބުނު ޤައްޔިމު ރަޙިމަޙުﷲ އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތެއްކަމުގައިވާ އައްދާއު ވައްދަވާއު (ބައްޔާއި ފަރުވާ) މި ފޮތުގައި ބަޔާން ކުރައްވައެވެ. ހަމަކަށަވަރުންވެސް ނުބައި ފާފަތަކަކީ މޭވާއެއްގެ އޮށްތަކެއް ފަދަ އެއްޗެހިތަކެކެވެ.
ޢިލްމުގެ މޭވާއަކީ ޢަމަލުކުރުމެވެ. އަދި ދުނިޔޭގެ ލައްޛަތު ލިބޭނީ ހެޔޮޢަމަލުތައް އިތުރުކުރުމުންނެވެ. އަދި އިޚްލާޞްތެރިކަމުގެ ޢަލާމާތަކީ ﷲއަށް ކިޔަމަންގަތުން އިތުރުކުރުމެވެ.
ބަލާޣާތްތެރިކަމާއި ފަޞާޙާތްތެރިކަމާއި ބަޔާންކޮށްދިނުމުގެ ހުނަރަކީ ﷲގެ މަގަށް ދަޢުވަތުދިނުމުގައި ޝަރުތެއްނޫނެވެ.
ﷲ ޙަޟްރަތުގައި އެންމެ ހެޔޮ އަދި އެންމެ ރަނގަޅު ޢަމަލުތަކުގެ ތެރޭގައި، އެއިލާހު މަގަށް ދަޢުވަތުދިނުން ހިމެނެއެވެ. އަދި ﷲ ތަޢާލާގެ މީޒާނުގައި އެންމެ ރަނގަޅު ބަސްތަކުގެ ތެރޭގައި ދަޢުވަތުދޭ ދާޢީގެ ބަސްތައް ހިމެނެއެވެ.
އެކުގައިއުޅޭ އެއްމަޖްލިސް ކުރާމީހުންގެ ސަބަބުން އިންސާނާއަށް އަޘަރުތަކެއްކުރުވައެވެ. މީހާ ގޮސްއުޅޭ މަޖިލިހުގެ ޒަރިއްޔާއިން އެމީހަކު ދެނެގަނެވެއެވެ.
