ތަޢާރުޟާއި ތަރުޖީޙާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 53
53ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الخَاصُّ مُقَدَّمٌ عَلَى العَامِّ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޢާއްމުގެ މައްޗަށް ޚާއްޞު އިސްކުރެވޭނެ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ދެ ލަފްޒެއް ނުވަތަ ދަލީލެއް ފުށުއެރިއިރު، އެ ތަނުން
53ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الخَاصُّ مُقَدَّمٌ عَلَى العَامِّ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޢާއްމުގެ މައްޗަށް ޚާއްޞު އިސްކުރެވޭނެ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ދެ ލަފްޒެއް ނުވަތަ ދަލީލެއް ފުށުއެރިއިރު، އެ ތަނުން
52ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الدَّلَالَةُ الأَقْوَى مُرَجَّحَةٌ عِنْدَ التَّعَارُضِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އެންމެ ބާރުގަދަ ދަލާލަތަކީ ތަޢާރުޟުވާހިނދު ތަރުޖީޙުދެވޭނޭ އެއްޗެއް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ދަލާލަތުތަކުގެ މެދުގައި ފުށުއަރައިފިނަމަ، އެ
51ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): النَّصُّ مُقَدَّمٌ عَلَى الظَّاهِرِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޡާހިރުގެ މައްޗަށް ނައްޞު އިސްކުރެވޭނެ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ނައްޞުން ދަލީލުކޮށްދޭ ދަލީލުކޮށްދިނުމާއި ޡާހިރުން ދަލީލުކޮށްދޭ ދަލީލުކޮށްދިނުމާ ފުށުއަރައިފި
50ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الصَّرِيْحُ مُقَدَّمٌ عَلَى الدَّلَالَةِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ދަލާލަތުގެ މައްޗަށް ޞަރީޙު އިސްކުރެވޭނެ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޞަރީޙުއާއި ދަލާލަތު އެއްވެއްޖެނަމަ، ބަރޯސާވެވޭނީ ޞަރީޙުއަށެވެ. އެ ހާލަތުގައި
49ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الإِضْمَارُ مُسَاوٍ لِلـمَجَازِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އިޟްމާރުކުރުން މަޖާޒްކަމަށް ކަނޑައެޅުމާ ހަމަހަމަވެގެންވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: މާނަ ވިސްނައިގަތުމުގައި ތަޢާރުޟުވުމެއް އުފެދި، ވަކި ގޮތަކަށް ލަފްޒުން ކަނޑައެޅިފައި
އެގޮތުން ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އެކަލޭގެފާނުގެ އަޞްޙާބުންނަށް ކުޑަކަމުދިއުމާއި ބޮޑުކަމުދިއުމުގައި ޤިބުލައަށް ކުރިމަތިލުން ނަހީ ކުރެއްވިހިނދު، ޤިބުލައަށް ފުރަގަސްދިނުންވެސް ވަނީ ނަހީކުރައްވާފައެވެ. ދުނިޔެއަކީ ވަށް އެއްޗަކަށްވާއިރު “ފުރަގަސްދިނުން”ވެސް ވާނީ ހަމަ ޤިބުލައަށް ކުރިމަތިލުމަށެވެ.
އިންޑިއާގައި ހުރި މީހެއް ކައިރި އެމެރިކާ ބައްރު ވަނީ ކޮން ދިމާލެއްގައިތޯ އެހުމުން އިރުމަތީ ފަރާތަށް އިޝާރާތެއް ނުކުރާނެއެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އިޝާރާތް ކުރާނީ ހުޅަނގު ފަރާތަށެވެ. އިރުމަތީ ފަރާތުން ގޮސް ދުނިޔެ ވަށާ އެތަނަށް ދެވުނުކަމުގައި ވިޔަސްމެއެވެ. ތަނެއް އޮތް ފަރާތަކާއި އެތަނަކަށް ވާޞިލުވެވޭ ގޮތް އެއީ މުޅިން ތަފާތު ދެކަމެކެވެ.
48ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الإِضْمَارُ أَوْلَى مِنَ الاِشْتِرَاكِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އިޝްތިރާކްކުރުމަށްވުރެ އިޟްމާރުކުރުން އައުލާކަން ބޮޑު} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ނައްޞެއްގެ މުރާދު ވިސްނައިގަތުމުގައި ތަޢާރުޟުވާ ދެ އިޙްތިމާލެއް އުފެދިއްޖެ
47ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الـنَّقْلُ أَوْلَى مِنَ الاِشْتِرَاكِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އިޝްތިރާކްކުރުމަށްވުރެ ނަޤްލުކުރުން އައުލާކަން ބޮޑު} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ލަފްޒެއް އެއީ މުޝްތަރަކުކޮށް ވާރިދުވެފައިވާ ލަފްޒެއްތޯ ނުވަތަ ޝަރުޢީ
އިސްލާމްދީނަކީ ޢަދުލު އިންސާފުގެ ދީނެވެ. އަދި އިސްލާމީ ޝަރީޢަތަކީ މިއުންމަތަށްވާ ރަޙްމަތެކެވެ. ހިތްހަމަޖެހުމާއި އަމާންކަން މިޝަރީޢަތުގެ ސަބަބުން މީސްތަކުންނަށް ފޯރުކޮށްދެއެވެ. މިޝަރީޢަތުގެ ފުރިހަމަކަން ދޭހަކޮށްދޭ ކަމަކީ ހެޔޮ ޢަމަލު ކުރާ މީހުންނަށް ހެޔޮ ދަރުމަ
46ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الـمَجَازُ أَوْلَى مِنَ الاِشْتِرَاكِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އިޝްތިރާކްކުރުމަށްވުރެ މަޖާޒުކަމަށް ކަނޑައެޅުން އައުލާކަން ބޮޑު} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ލަފްޒެއްގެ ދެ މާނަ އޮވެފައި، އެ ތަނުން
45ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الـمَجَازُ وَالإِضْمَارُ أَوْلَى مِنَ النَّقْلِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ނަޤްލުކުރުމަށްވުރެ މަޖާޒުކަމަށް ކަނޑައެޅުމާއި އިޟްމާރުކުރުން އައުލާކަން ބޮޑު} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ލަފްޒެއް އަޑުއަހާމީހާއަށް އެ ލަފްޒުގެ
ޞައްޙަ ޝަރުޢީ ދަލީލުތައް އެނގި ބަޔާންވުމުން އެކަމުގައި ޚިލާފުވެ ޖަދަލުކުރާނެ އެއްވެސް ފުރުޞަތެއް ނެތެވެ. މިކަމުގެ ނުރައްކާތެރިކަމާއި މިޝަރުޢީ ޙުކުމާ ޚިލާފުވުމުގެ ސަބަބުން ފާފަ ލިބޭ މިންވަރާމެދު މުސްލިމު އަންހެނުން ވިސްނާ ފިކުރުކުރަންޖެހެއެވެ. އަދި ދަންނަން ޖެހޭކަމަކީ އެކަނބަލުން އެނުކުންނަނީ އަޖުރު ޙާޞިލުކުރުމުގެ ނިޔަތުގައެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި ފާފަތަކެއް ހޯދާކަށް ނޫނެވެ. نسأل الله السلامة والعافية
އަންހެންކަނބަލުން ގެއިން ނުކުންނައިރު މީރުވަސް ދުވާފަދަ އެއްޗެއް ބޭނުންކޮށްގެން ނުކުތުމަކީ ނަހީކުރައްވާފައިވާ ކަމެއްކަން އަންގައިދޭ ޙަދީޘްތަކުގެ ތެރޭގައި އަންނަނިވި ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ހިމެނެއެވެ
44ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): التَّخْصِيْصُ أَوْلَى مِنَ الإِضْمَارِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އިޟްމާރުކުރުމަށްވުރެ ތަޚްޞީޞްކުރުން އައުލާކަން ބޮޑު} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ވާހަކައިގައި ފުށުއެރުމެއް އުފެދިއްޖެނަމަ، އެބަހީ: ޤުރުއާނުން ނުވަތަ ސުންނަތުން
43ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): التَّخْصِيْصُ أَوْلَى مِنَ الـمَجَازِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {މަޖާޒްކަމަށް ކަނޑައެޅުމަށްވުރެ ތަޚްޞީޞްކުރުން އައުލާކަން ބޮޑު} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ތަޚްޞީޞްކުރުމާއި މަޖާޒްކަމަށް ކަނޑައެޅުމުގައި ފުށުއެރުމެއް އުފެދިއްޖެނަމަ، އެބަހީ:
53ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الخَاصُّ مُقَدَّمٌ عَلَى العَامِّ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޢާއްމުގެ މައްޗަށް ޚާއްޞު އިސްކުރެވޭނެ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ދެ ލަފްޒެއް ނުވަތަ ދަލީލެއް ފުށުއެރިއިރު، އެ ތަނުން
52ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الدَّلَالَةُ الأَقْوَى مُرَجَّحَةٌ عِنْدَ التَّعَارُضِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އެންމެ ބާރުގަދަ ދަލާލަތަކީ ތަޢާރުޟުވާހިނދު ތަރުޖީޙުދެވޭނޭ އެއްޗެއް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ދަލާލަތުތަކުގެ މެދުގައި ފުށުއަރައިފިނަމަ، އެ
51ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): النَّصُّ مُقَدَّمٌ عَلَى الظَّاهِرِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޡާހިރުގެ މައްޗަށް ނައްޞު އިސްކުރެވޭނެ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ނައްޞުން ދަލީލުކޮށްދޭ ދަލީލުކޮށްދިނުމާއި ޡާހިރުން ދަލީލުކޮށްދޭ ދަލީލުކޮށްދިނުމާ ފުށުއަރައިފި
50ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الصَّرِيْحُ مُقَدَّمٌ عَلَى الدَّلَالَةِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ދަލާލަތުގެ މައްޗަށް ޞަރީޙު އިސްކުރެވޭނެ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޞަރީޙުއާއި ދަލާލަތު އެއްވެއްޖެނަމަ، ބަރޯސާވެވޭނީ ޞަރީޙުއަށެވެ. އެ ހާލަތުގައި
49ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الإِضْمَارُ مُسَاوٍ لِلـمَجَازِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އިޟްމާރުކުރުން މަޖާޒްކަމަށް ކަނޑައެޅުމާ ހަމަހަމަވެގެންވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: މާނަ ވިސްނައިގަތުމުގައި ތަޢާރުޟުވުމެއް އުފެދި، ވަކި ގޮތަކަށް ލަފްޒުން ކަނޑައެޅިފައި
އެގޮތުން ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އެކަލޭގެފާނުގެ އަޞްޙާބުންނަށް ކުޑަކަމުދިއުމާއި ބޮޑުކަމުދިއުމުގައި ޤިބުލައަށް ކުރިމަތިލުން ނަހީ ކުރެއްވިހިނދު، ޤިބުލައަށް ފުރަގަސްދިނުންވެސް ވަނީ ނަހީކުރައްވާފައެވެ. ދުނިޔެއަކީ ވަށް އެއްޗަކަށްވާއިރު “ފުރަގަސްދިނުން”ވެސް ވާނީ ހަމަ ޤިބުލައަށް ކުރިމަތިލުމަށެވެ.
އިންޑިއާގައި ހުރި މީހެއް ކައިރި އެމެރިކާ ބައްރު ވަނީ ކޮން ދިމާލެއްގައިތޯ އެހުމުން އިރުމަތީ ފަރާތަށް އިޝާރާތެއް ނުކުރާނެއެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އިޝާރާތް ކުރާނީ ހުޅަނގު ފަރާތަށެވެ. އިރުމަތީ ފަރާތުން ގޮސް ދުނިޔެ ވަށާ އެތަނަށް ދެވުނުކަމުގައި ވިޔަސްމެއެވެ. ތަނެއް އޮތް ފަރާތަކާއި އެތަނަކަށް ވާޞިލުވެވޭ ގޮތް އެއީ މުޅިން ތަފާތު ދެކަމެކެވެ.
48ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الإِضْمَارُ أَوْلَى مِنَ الاِشْتِرَاكِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އިޝްތިރާކްކުރުމަށްވުރެ އިޟްމާރުކުރުން އައުލާކަން ބޮޑު} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ނައްޞެއްގެ މުރާދު ވިސްނައިގަތުމުގައި ތަޢާރުޟުވާ ދެ އިޙްތިމާލެއް އުފެދިއްޖެ
47ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الـنَّقْلُ أَوْلَى مِنَ الاِشْتِرَاكِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އިޝްތިރާކްކުރުމަށްވުރެ ނަޤްލުކުރުން އައުލާކަން ބޮޑު} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ލަފްޒެއް އެއީ މުޝްތަރަކުކޮށް ވާރިދުވެފައިވާ ލަފްޒެއްތޯ ނުވަތަ ޝަރުޢީ
އިސްލާމްދީނަކީ ޢަދުލު އިންސާފުގެ ދީނެވެ. އަދި އިސްލާމީ ޝަރީޢަތަކީ މިއުންމަތަށްވާ ރަޙްމަތެކެވެ. ހިތްހަމަޖެހުމާއި އަމާންކަން މިޝަރީޢަތުގެ ސަބަބުން މީސްތަކުންނަށް ފޯރުކޮށްދެއެވެ. މިޝަރީޢަތުގެ ފުރިހަމަކަން ދޭހަކޮށްދޭ ކަމަކީ ހެޔޮ ޢަމަލު ކުރާ މީހުންނަށް ހެޔޮ ދަރުމަ
46ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الـمَجَازُ أَوْلَى مِنَ الاِشْتِرَاكِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އިޝްތިރާކްކުރުމަށްވުރެ މަޖާޒުކަމަށް ކަނޑައެޅުން އައުލާކަން ބޮޑު} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ލަފްޒެއްގެ ދެ މާނަ އޮވެފައި، އެ ތަނުން
45ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): الـمَجَازُ وَالإِضْمَارُ أَوْلَى مِنَ النَّقْلِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ނަޤްލުކުރުމަށްވުރެ މަޖާޒުކަމަށް ކަނޑައެޅުމާއި އިޟްމާރުކުރުން އައުލާކަން ބޮޑު} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ލަފްޒެއް އަޑުއަހާމީހާއަށް އެ ލަފްޒުގެ
ޞައްޙަ ޝަރުޢީ ދަލީލުތައް އެނގި ބަޔާންވުމުން އެކަމުގައި ޚިލާފުވެ ޖަދަލުކުރާނެ އެއްވެސް ފުރުޞަތެއް ނެތެވެ. މިކަމުގެ ނުރައްކާތެރިކަމާއި މިޝަރުޢީ ޙުކުމާ ޚިލާފުވުމުގެ ސަބަބުން ފާފަ ލިބޭ މިންވަރާމެދު މުސްލިމު އަންހެނުން ވިސްނާ ފިކުރުކުރަންޖެހެއެވެ. އަދި ދަންނަން ޖެހޭކަމަކީ އެކަނބަލުން އެނުކުންނަނީ އަޖުރު ޙާޞިލުކުރުމުގެ ނިޔަތުގައެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި ފާފަތަކެއް ހޯދާކަށް ނޫނެވެ. نسأل الله السلامة والعافية
އަންހެންކަނބަލުން ގެއިން ނުކުންނައިރު މީރުވަސް ދުވާފަދަ އެއްޗެއް ބޭނުންކޮށްގެން ނުކުތުމަކީ ނަހީކުރައްވާފައިވާ ކަމެއްކަން އަންގައިދޭ ޙަދީޘްތަކުގެ ތެރޭގައި އަންނަނިވި ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ހިމެނެއެވެ
44ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): التَّخْصِيْصُ أَوْلَى مِنَ الإِضْمَارِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އިޟްމާރުކުރުމަށްވުރެ ތަޚްޞީޞްކުރުން އައުލާކަން ބޮޑު} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ވާހަކައިގައި ފުށުއެރުމެއް އުފެދިއްޖެނަމަ، އެބަހީ: ޤުރުއާނުން ނުވަތަ ސުންނަތުން
43ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 60): التَّخْصِيْصُ أَوْلَى مِنَ الـمَجَازِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {މަޖާޒްކަމަށް ކަނޑައެޅުމަށްވުރެ ތަޚްޞީޞްކުރުން އައުލާކަން ބޮޑު} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ތަޚްޞީޞްކުރުމާއި މަޖާޒްކަމަށް ކަނޑައެޅުމުގައި ފުށުއެރުމެއް އުފެދިއްޖެނަމަ، އެބަހީ: