ފައިދާކުރުވަނި ޢިލްމަކީ އެއުނގެނޭމީހާއަށްވާ އަލިކަމެކެއެވެ. އަދި އޭނައަށްވާ ނޫރެކެއެވެ. އަދި އެޢިލްމުގެ ސަބަބުން އޭނައަށް ހިދާޔަތުގެ ތެދުމަގު ލިބެއެވެ.
އަދި އަންނަނިވި ޙަދީޘްއާ މެދު ދަންނައެވެ. މިއީވެސް ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘް ކުރެއްވިކަމަށް އެކަލޭގެފާނަށް ނިސްބަތްކޮށް އުޅޭ ޙަދީޘްއެކެވެ. އެ ޙަދީޘް ގައި ވާގޮތުން ހަމަކަށަވަރުން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ދުޢާ ކުރެއްވިއެވެ.
މިފޮތަކީ މަދީނާގެ ޢިލްމުވެރިއެއްކަމުގައިވާ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް ޢަބްދުލްމުޙްޟިން އަލްޢައްބާދު އަލްބަދްރު حفظه الله ތައްޔާރުކުރައްވާފައިވާ ފޮތެއްކަމުގައިވާ “فَضْلُ المَدِيْنَةِ وَآدَابُ سُكْنَاهَا وزِيَارَتِها” ، މިފޮތުގެ ތަރުޖަމާއެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ މިދީނުގައި، އިސްލާމްދީނުގައިޢިލްމަށް ދެވިފައިވާ ދަރަޖައާއި އަދި މަތިވެރި މާގާމް އެއްވެސް ބޭފުޅަކަށް ވަންހަނާވެފައެއް ނެތެއެވެ.
އައްޡުލްމު (އަނިޔާވެރިކަން) ބެހިގެންވަނީ ތިންބަޔަށެވެ. އެއީ: 1-ﷲތަޢާލާގެ ޙައްޤުތަކުގައި އިންސާނާ އަނިޔާވެރިވުން. މިސާލު: އަޅުކަންކުރުމުގައި އެއިލާހާއި އެހެންފަރާތްތައް ބައިވެރިކޮށް އެއިލާހަށް ޝަރީކުކުރުން. މިއީ އެންމެ ބޮޑުވެގެންވާ އަނިޔާވެރިކަމެވެ. 2-އިންސާނާ އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް އަނިޔާވެރިވުން.
ޅަ ފަތުގައި މަންމަގެ އުނގުގައި އޮވެ، ތުއްތު ހާލަތުގައި ވާހަކަ ދެއްކި ތިންކުދިންގެ ޚަބަރު މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަދެއްވަމުން ޙަދީޘްކުރެއްވި ބަސްފުޅުގެ މާނައިގައިވެއެވެ.ޅަފަތުގެ ދާނުގައި ތިންކުއްޖަކުމެނުވީ ވާހަކަ ނުދައްކައެވެ. އެއީ ޢީސާ
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ނުވަތަ މާތްނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘް އެއްގައި މުޠުލަޤުކޮށް ޢިލްމުވެރިންނޭ އައިސްފައިވާނަމަ ، އެއީ ޝަރުޢީ ޢިލްމު އުނގެނިގެންތިބި ދީނީ ޢިލްމުވެރިންކަމުގައި ފަޟީލަތުއްޝެއިޚު އަލްޢައްލާމާ އިބްނު ބާޒް
މުންކަރެއްކުރެވޭ ހިނދު އެކަން ފެންނަމީހަކު ނުވަތަ އެކަން އިނގޭމީހަކު އެކަމަށް އިންކާރުކުރަންޖެހެއެވެ.
ޝައިޠާނާ އަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށްވާ ބަޔާންވެގެންވާ ޢަދުއްވެކެވެ. އޭއްޗާ އޭތީގެ އަޢުވާނުންގެ ރެޔާދުވާލުގެ މަސައްކަތަކީ އިންސާނުން މަގުފުރެއްދުމެވެ. އަދި އޭތިގެ އެންމެ ބޮޑު މަޤްޞަދަކީ އިންސާނުންލައްވާ ޝިރުކު ކުރުވުމެވެ.
ޢާލަމްތަކަށް ރަޙްމަތެއްކަމުގައި މާތް ﷲ ފޮނުއްވެވި އަޅުގަނޑުމެންގެ ލޮބުވެތި ނަބިއްޔާ محمد صلى الله عليه وسلم ގެ އަބުރުފުޅަށް ބަދުބަސް ރައްދުކޮށް ކާފަރުން ފިލްމެއް އުފެއްދުން އަޅުގަނޑަށް ސިފަވެގެންދަނީ އިރުގެ އަލިކަން ގަދަވެ
ދަރިޔަކުލިބޭމީހާއަށް ކިޔަންޖެހޭ ތަހުނިޔާ “باَرَكَ اللهُ لَكَ فِيْ الْمَوْهُوْبِ لَكَ, وَشَكَرْتَ الْوَاهِبَ, وَبَلَغَ أَشُدَّهُ, وَرُزِقْتَ بِرَّهُ” “ތިބާއަށް ލިބުނު ދަރިފުޅުގެ ކިބައިގައި މާތްﷲ ތިބާއަށް ބަރަކާތްލައްވާށިއެވެ! އަދި ( އެދަރިފުޅު
ޖުރައިޖުއަކީ، އޭނާގެ އުސް އަޅުކަންކުރާތަނުގައި، މީސްތަކުންނާ އެކަހެރިވެ އަޅުކަންކޮށް އުޅޭ ރާހިބެއް ކަމުގައިވިއެވެ. އަދި އޭނާ އަޅުކަންކުރާތަނުގެ ތިރިން ހުއިހައްޕާ މީހަކު، އެމީހާގެ ގެރިތަކާއެކު ދާކަމުގައިވެއެވެ.
ނޯޓު: މިވާހަކައަކީ ވަރަށް އަސަރުގަދަ އިބުރަތުން ފުރިގެންވާ މިޒަމާނުގެ ޒުވާނުން އިބުރަތް ޙާޞިލުކުރަން ޖެހޭ ޙަޤީޤީ ޙާދިޘާއެކެވެ. މިވާހަކަ ކިޔައިދެއްވާފައިވަނީ ޝެއިޚު މުޙައްމަދު ޝަހުރާނީއެވެ. ޝެއިޚު ކިޔައިދެއްވިއެވެ. “.. އަހަރެން އެޒުވާނާ ދަންނަމެވެ. އެޒުވާނާއަކީ
އާދަމުގެފާނާއި ޙައްވާގެފާނު (عليهما السلام)އަށް ކުރެވުނު ފާފައިގެ ބޮޑުކަން އިޙްސާސްވުމުން އެކަމާ ހިތާމަކޮށް، އެދެބޭފުޅުން ﷲ ތަޢާލާއަށް ތައުބާވާން ބޭނުންފުޅުވިއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ އެބޭކަލުންނަށް ތައުބާގެ މަގު ދެއްކެވިއެވެ.
ޙަސަނުލް ބަޞަރީ ރަޙިމަހުﷲ ރިވާކުރެއްވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ގެޔާއި ޖެހިގެން ހުރި ގޭގައި އުޅޭ މަޖޫސީއެއްގެ ގެޔަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު ވަދެވަޑައިގަތީމެވެ. އޭނާ އޭރުއޮތީ މަރު ބަލީގައި އެނދުގައެވެ. އޭނާއަކީ އަވައްޓެރިންނަށް ހިތްހެޔޮ އަޚުލާޤު ރަނގަޅުމީހެކެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު
ޢަޠާއު ބިން ޔަސާރު (ތާބިޢީންގެ އިސްބޭކަލެއް) އަދި ސުލައިމާން ބިން ޔަސާރު ޙައްޖަށް ދިޔުމަށްޓަކައި މަދީނާއިން ނިކުމެވަޑައިގަތެވެ. އެބޭކަލުންނާއި އެކީގައި އެހެންބޭކަލުންވެސް ބައިވެރިވަޑައިގަތެވެ. އަބްވާއާ އަރާހަމަވުމުން އެބޭކަލުން އެރަށުގައި ރޭގަނޑުވުމުން މަންޒިލުކުރައްވައިފިއެވެ. ސުލައިމާނާއި އަދި
ފައިދާކުރުވަނި ޢިލްމަކީ އެއުނގެނޭމީހާއަށްވާ އަލިކަމެކެއެވެ. އަދި އޭނައަށްވާ ނޫރެކެއެވެ. އަދި އެޢިލްމުގެ ސަބަބުން އޭނައަށް ހިދާޔަތުގެ ތެދުމަގު ލިބެއެވެ.
އަދި އަންނަނިވި ޙަދީޘްއާ މެދު ދަންނައެވެ. މިއީވެސް ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘް ކުރެއްވިކަމަށް އެކަލޭގެފާނަށް ނިސްބަތްކޮށް އުޅޭ ޙަދީޘްއެކެވެ. އެ ޙަދީޘް ގައި ވާގޮތުން ހަމަކަށަވަރުން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ދުޢާ ކުރެއްވިއެވެ.
މިފޮތަކީ މަދީނާގެ ޢިލްމުވެރިއެއްކަމުގައިވާ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް ޢަބްދުލްމުޙްޟިން އަލްޢައްބާދު އަލްބަދްރު حفظه الله ތައްޔާރުކުރައްވާފައިވާ ފޮތެއްކަމުގައިވާ “فَضْلُ المَدِيْنَةِ وَآدَابُ سُكْنَاهَا وزِيَارَتِها” ، މިފޮތުގެ ތަރުޖަމާއެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ މިދީނުގައި، އިސްލާމްދީނުގައިޢިލްމަށް ދެވިފައިވާ ދަރަޖައާއި އަދި މަތިވެރި މާގާމް އެއްވެސް ބޭފުޅަކަށް ވަންހަނާވެފައެއް ނެތެއެވެ.
އައްޡުލްމު (އަނިޔާވެރިކަން) ބެހިގެންވަނީ ތިންބަޔަށެވެ. އެއީ: 1-ﷲތަޢާލާގެ ޙައްޤުތަކުގައި އިންސާނާ އަނިޔާވެރިވުން. މިސާލު: އަޅުކަންކުރުމުގައި އެއިލާހާއި އެހެންފަރާތްތައް ބައިވެރިކޮށް އެއިލާހަށް ޝަރީކުކުރުން. މިއީ އެންމެ ބޮޑުވެގެންވާ އަނިޔާވެރިކަމެވެ. 2-އިންސާނާ އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް އަނިޔާވެރިވުން.
ޅަ ފަތުގައި މަންމަގެ އުނގުގައި އޮވެ، ތުއްތު ހާލަތުގައި ވާހަކަ ދެއްކި ތިންކުދިންގެ ޚަބަރު މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަދެއްވަމުން ޙަދީޘްކުރެއްވި ބަސްފުޅުގެ މާނައިގައިވެއެވެ.ޅަފަތުގެ ދާނުގައި ތިންކުއްޖަކުމެނުވީ ވާހަކަ ނުދައްކައެވެ. އެއީ ޢީސާ
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ނުވަތަ މާތްނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘް އެއްގައި މުޠުލަޤުކޮށް ޢިލްމުވެރިންނޭ އައިސްފައިވާނަމަ ، އެއީ ޝަރުޢީ ޢިލްމު އުނގެނިގެންތިބި ދީނީ ޢިލްމުވެރިންކަމުގައި ފަޟީލަތުއްޝެއިޚު އަލްޢައްލާމާ އިބްނު ބާޒް
މުންކަރެއްކުރެވޭ ހިނދު އެކަން ފެންނަމީހަކު ނުވަތަ އެކަން އިނގޭމީހަކު އެކަމަށް އިންކާރުކުރަންޖެހެއެވެ.
ޝައިޠާނާ އަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށްވާ ބަޔާންވެގެންވާ ޢަދުއްވެކެވެ. އޭއްޗާ އޭތީގެ އަޢުވާނުންގެ ރެޔާދުވާލުގެ މަސައްކަތަކީ އިންސާނުން މަގުފުރެއްދުމެވެ. އަދި އޭތިގެ އެންމެ ބޮޑު މަޤްޞަދަކީ އިންސާނުންލައްވާ ޝިރުކު ކުރުވުމެވެ.
ޢާލަމްތަކަށް ރަޙްމަތެއްކަމުގައި މާތް ﷲ ފޮނުއްވެވި އަޅުގަނޑުމެންގެ ލޮބުވެތި ނަބިއްޔާ محمد صلى الله عليه وسلم ގެ އަބުރުފުޅަށް ބަދުބަސް ރައްދުކޮށް ކާފަރުން ފިލްމެއް އުފެއްދުން އަޅުގަނޑަށް ސިފަވެގެންދަނީ އިރުގެ އަލިކަން ގަދަވެ
ދަރިޔަކުލިބޭމީހާއަށް ކިޔަންޖެހޭ ތަހުނިޔާ “باَرَكَ اللهُ لَكَ فِيْ الْمَوْهُوْبِ لَكَ, وَشَكَرْتَ الْوَاهِبَ, وَبَلَغَ أَشُدَّهُ, وَرُزِقْتَ بِرَّهُ” “ތިބާއަށް ލިބުނު ދަރިފުޅުގެ ކިބައިގައި މާތްﷲ ތިބާއަށް ބަރަކާތްލައްވާށިއެވެ! އަދި ( އެދަރިފުޅު
ޖުރައިޖުއަކީ، އޭނާގެ އުސް އަޅުކަންކުރާތަނުގައި، މީސްތަކުންނާ އެކަހެރިވެ އަޅުކަންކޮށް އުޅޭ ރާހިބެއް ކަމުގައިވިއެވެ. އަދި އޭނާ އަޅުކަންކުރާތަނުގެ ތިރިން ހުއިހައްޕާ މީހަކު، އެމީހާގެ ގެރިތަކާއެކު ދާކަމުގައިވެއެވެ.
ނޯޓު: މިވާހަކައަކީ ވަރަށް އަސަރުގަދަ އިބުރަތުން ފުރިގެންވާ މިޒަމާނުގެ ޒުވާނުން އިބުރަތް ޙާޞިލުކުރަން ޖެހޭ ޙަޤީޤީ ޙާދިޘާއެކެވެ. މިވާހަކަ ކިޔައިދެއްވާފައިވަނީ ޝެއިޚު މުޙައްމަދު ޝަހުރާނީއެވެ. ޝެއިޚު ކިޔައިދެއްވިއެވެ. “.. އަހަރެން އެޒުވާނާ ދަންނަމެވެ. އެޒުވާނާއަކީ
އާދަމުގެފާނާއި ޙައްވާގެފާނު (عليهما السلام)އަށް ކުރެވުނު ފާފައިގެ ބޮޑުކަން އިޙްސާސްވުމުން އެކަމާ ހިތާމަކޮށް، އެދެބޭފުޅުން ﷲ ތަޢާލާއަށް ތައުބާވާން ބޭނުންފުޅުވިއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ އެބޭކަލުންނަށް ތައުބާގެ މަގު ދެއްކެވިއެވެ.
ޙަސަނުލް ބަޞަރީ ރަޙިމަހުﷲ ރިވާކުރެއްވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ގެޔާއި ޖެހިގެން ހުރި ގޭގައި އުޅޭ މަޖޫސީއެއްގެ ގެޔަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު ވަދެވަޑައިގަތީމެވެ. އޭނާ އޭރުއޮތީ މަރު ބަލީގައި އެނދުގައެވެ. އޭނާއަކީ އަވައްޓެރިންނަށް ހިތްހެޔޮ އަޚުލާޤު ރަނގަޅުމީހެކެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު
ޢަޠާއު ބިން ޔަސާރު (ތާބިޢީންގެ އިސްބޭކަލެއް) އަދި ސުލައިމާން ބިން ޔަސާރު ޙައްޖަށް ދިޔުމަށްޓަކައި މަދީނާއިން ނިކުމެވަޑައިގަތެވެ. އެބޭކަލުންނާއި އެކީގައި އެހެންބޭކަލުންވެސް ބައިވެރިވަޑައިގަތެވެ. އަބްވާއާ އަރާހަމަވުމުން އެބޭކަލުން އެރަށުގައި ރޭގަނޑުވުމުން މަންޒިލުކުރައްވައިފިއެވެ. ސުލައިމާނާއި އަދި
