އިބްނު މާޖާ رحمه الله އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ السُّنَن ގެ އެހެނިހެން ފޮތްތައްވެސް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވާ ފަދައިން، ޙުކުމްތައް ބަޔާންކުރައްވާ ބާބުތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ.
ނަސާއީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ފިޤުހީ ބާބުތަކުގެ މައްޗަށެވެ. އަދި ޙަދީޘްތަކުން ނެގޭ ފިޤުހީ ޙުކުމުގެ މައްޗަށް ބާބުތަކަށް ނަންދެއްވާފައި ވެއެވެ.
ތިރުމިޛީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ޖާމިޢު ފޮތްތަކުގައި ހުންނަ ގޮތަށް، ބާބުތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ.
ސުނަނުގެ އެހެން ފޮތްތަކުގެ މައްޗަށް ޢިލްމުވެރިން މި ފޮތަށް އަހަންމިއްޔަތުކަން ދެއްވާފައި ވެއެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ގުޅިފައިވާ ސަނަދުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވާ، ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ޖަމާކުރައްވައި އިމާމު މުސްލިމު އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ފޮތެކެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވާ ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ޖަމާކުރައްވާ އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ފޮތެކެވެ.
މި ފޮތުގައި އަލިއަޅުވާލާފައިވަނީ މިސްކިތްތަކުގައި މައިކާއި އަޑުގަދަކުރާ ބޭނުންކުރާއިރު އަޑު ބަހައްޓަންވީ މިންވަރާ ގުޅުން ހުރި ބައެއް ޙުކުމްތަކާ ބެހޭގޮތުންނެވެ.
މި ފޮތަކީ ޙަދީޘް ޢިލްމުވެރިންގެ މަންހަޖަށް، ސުންނަތް ޖަމާޢަތުގެ ޢަޤީދާ ބަޔާންކޮށްފައިވާ ފޮތެކެވެ. މި ފޮތުގައިވާ ރިވާޔަތްތައް ގެންނަވާފައިވަނީ ސަނަދާ އެކުގައެވެ.
މި ފޮތަށް “ޝަރީޢާ”ގެ ނަމުން ނަންދެއްވާފައިވަނީ އޭގެ ޢާންމު މާނައިގައެވެ. އެއީ އިސްލާމީ ޝަރީޢާގެ ޢާންމު މާނައިގައި ޢަޤީދާވެސް ހިމެނިގެންވާތީއެވެ.
މި ފޮތަކީ ޖަހްމީންނާއި ޒިންދީޤުންގެ ޝުބުހަތަކަށް (އެބަހީ: ޖަހްމު ބުން ޞަފްވާނަށް ތަބާވި މީހުންނާއި ނިފާޤުކަން ފާޅުކުރި މީހުންގެ އޮޅުންތަކަށް) ރައްދުދެއްވައި އިމާމު އަޙްމަދު رحمه الله ލިޔުއްވި ފޮތެކެވެ.
ޝަޢުބާން މަސް ދެބައިވުމުން ރޯދަހިފުން ނަހީކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘަކީ ޞައްޙަ ޙަދީޘެކެވެ. އެހެނަސް އެ ނަހީއިން އިސްތިޘްނާކުރެވޭ ޙާލަތްތަކެއް ވެއެވެ.
الخلفاء الراشدون އަށް ތަބާވުމަށް، ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ކުރައްވާފައިވާ ވަޞިއްޔަތް
ދަޢުވަތު ސިލްސިލާގެ މިޕޯސްޓަރަކީ ކޮންމެ ދުވަހަކު ހެނދުނާއި ހަވީރު އަދި ރޭގަނޑު ކިޔެވުމަށް ސުންނަތުން ޘާބިތުވާ ސޫރަތްތައް ބަޔާންކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ތައްޔާރުކުރެވިފައިވާ ޕޯސްޓަރެކެވެ.
ފަހެ ޢީދެއް ގެނެސްގަތުމަކީ ޝަރީޢަތްތަކުގެ ޚާއްޞަކަމުގެ ތެރޭގައިވާ ކަމެކެވެ. އެއީ އާދަތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމެއް ނޫނެވެ.
މިއީ އުޙުދު ހަނގުރާމަ ހިނގައި ދިޔަ ގޮތް ބަޔާންކޮށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ކުޑަ ފޮތެކެވެ.
ފަހެ އެއްވެސް ނަބީބޭކަލަކީ ޔަހޫދީއެކޭ ނުވަތަ ނަޞާރާއެކޭވެސް ނުބުނެވޭނެއެވެ. ރަނގަޅު ގޮތަކީ ހުރިހާ ރަސޫލުބޭކަލުންނާއި ނަބީބޭކަލުންނަކީވެސް މުސްލިމުންކަމުގައި ބުނުމެވެ.
އިބްނު މާޖާ رحمه الله އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ السُّنَن ގެ އެހެނިހެން ފޮތްތައްވެސް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވާ ފަދައިން، ޙުކުމްތައް ބަޔާންކުރައްވާ ބާބުތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ.
ނަސާއީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ފިޤުހީ ބާބުތަކުގެ މައްޗަށެވެ. އަދި ޙަދީޘްތަކުން ނެގޭ ފިޤުހީ ޙުކުމުގެ މައްޗަށް ބާބުތަކަށް ނަންދެއްވާފައި ވެއެވެ.
ތިރުމިޛީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ޖާމިޢު ފޮތްތަކުގައި ހުންނަ ގޮތަށް، ބާބުތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ.
ސުނަނުގެ އެހެން ފޮތްތަކުގެ މައްޗަށް ޢިލްމުވެރިން މި ފޮތަށް އަހަންމިއްޔަތުކަން ދެއްވާފައި ވެއެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ގުޅިފައިވާ ސަނަދުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވާ، ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ޖަމާކުރައްވައި އިމާމު މުސްލިމު އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ފޮތެކެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވާ ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ޖަމާކުރައްވާ އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ފޮތެކެވެ.
މި ފޮތުގައި އަލިއަޅުވާލާފައިވަނީ މިސްކިތްތަކުގައި މައިކާއި އަޑުގަދަކުރާ ބޭނުންކުރާއިރު އަޑު ބަހައްޓަންވީ މިންވަރާ ގުޅުން ހުރި ބައެއް ޙުކުމްތަކާ ބެހޭގޮތުންނެވެ.
މި ފޮތަކީ ޙަދީޘް ޢިލްމުވެރިންގެ މަންހަޖަށް، ސުންނަތް ޖަމާޢަތުގެ ޢަޤީދާ ބަޔާންކޮށްފައިވާ ފޮތެކެވެ. މި ފޮތުގައިވާ ރިވާޔަތްތައް ގެންނަވާފައިވަނީ ސަނަދާ އެކުގައެވެ.
މި ފޮތަށް “ޝަރީޢާ”ގެ ނަމުން ނަންދެއްވާފައިވަނީ އޭގެ ޢާންމު މާނައިގައެވެ. އެއީ އިސްލާމީ ޝަރީޢާގެ ޢާންމު މާނައިގައި ޢަޤީދާވެސް ހިމެނިގެންވާތީއެވެ.
މި ފޮތަކީ ޖަހްމީންނާއި ޒިންދީޤުންގެ ޝުބުހަތަކަށް (އެބަހީ: ޖަހްމު ބުން ޞަފްވާނަށް ތަބާވި މީހުންނާއި ނިފާޤުކަން ފާޅުކުރި މީހުންގެ އޮޅުންތަކަށް) ރައްދުދެއްވައި އިމާމު އަޙްމަދު رحمه الله ލިޔުއްވި ފޮތެކެވެ.
ޝަޢުބާން މަސް ދެބައިވުމުން ރޯދަހިފުން ނަހީކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘަކީ ޞައްޙަ ޙަދީޘެކެވެ. އެހެނަސް އެ ނަހީއިން އިސްތިޘްނާކުރެވޭ ޙާލަތްތަކެއް ވެއެވެ.
الخلفاء الراشدون އަށް ތަބާވުމަށް، ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ކުރައްވާފައިވާ ވަޞިއްޔަތް
ދަޢުވަތު ސިލްސިލާގެ މިޕޯސްޓަރަކީ ކޮންމެ ދުވަހަކު ހެނދުނާއި ހަވީރު އަދި ރޭގަނޑު ކިޔެވުމަށް ސުންނަތުން ޘާބިތުވާ ސޫރަތްތައް ބަޔާންކޮށްދިނުމަށްޓަކައި ތައްޔާރުކުރެވިފައިވާ ޕޯސްޓަރެކެވެ.
ފަހެ ޢީދެއް ގެނެސްގަތުމަކީ ޝަރީޢަތްތަކުގެ ޚާއްޞަކަމުގެ ތެރޭގައިވާ ކަމެކެވެ. އެއީ އާދަތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމެއް ނޫނެވެ.
މިއީ އުޙުދު ހަނގުރާމަ ހިނގައި ދިޔަ ގޮތް ބަޔާންކޮށް ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ކުޑަ ފޮތެކެވެ.
ފަހެ އެއްވެސް ނަބީބޭކަލަކީ ޔަހޫދީއެކޭ ނުވަތަ ނަޞާރާއެކޭވެސް ނުބުނެވޭނެއެވެ. ރަނގަޅު ގޮތަކީ ހުރިހާ ރަސޫލުބޭކަލުންނާއި ނަބީބޭކަލުންނަކީވެސް މުސްލިމުންކަމުގައި ބުނުމެވެ.
