الحديث الأول عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ – رضي الله عنه – قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – يَقُولُ: ((إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّاتِ
އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުން 539 ޙަދީޘް ރިވާކުރެވިފައިވައެވެ. އޭގެތެރެއިން 26 ޙަދީޘް ބުޚާރީއާއި މުސްލިމް އިއްތިފާޤުން ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ.
ނަމަވެސް މުއުމިނުންގެ ތެރެއިން ވަކި ބޭކަލުންތަކަކަށް ޚާއްޞަކުރެވި، “މުއުމިނުންގެ އަމީރު”ގެ ލަޤަބު، އެކަލޭގެފާނަށްވުރެކުރިން ދެވުނީ ޢަބްދުﷲ ބްނު ޖަޙްޝް ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުއަށެވެ.
ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ވާރުތަވެރީންގެ ތެރެއިން ހިމަނުއްވަވާފާނޭކަމަށް ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ހީފުޅުވެލައްވާވަރަށް ޖިބްރީލްގެފާނު ތިމަންކަލޭގެފާނަށް އަވަށްޓެރިޔާއަށް ހެޔޮކޮށް ހިތުމަށް ވަޞިއްޔަތް ކުރެއްވެވިއެވެ.
އެކަންތައް ދޫކޮށްފިކަމުގައިވާނަމަ އަޅުގަނޑުމެންގެ އުންމަތަކީ އެންމެ މާތް އުންމަތްކަމުގައި ނުވާނެއެވެ. އަދިކިއެއް! ﷲގެ ކޯފާއާއި ޢަޛާބު ޙައްޤުވެ، ހަލާކުވެ ނެތިފަނާވެގެންދާ ބައެއްކަމުގައި ވާނެއެވެ. ﷲތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
މިތަނުގައި ބަޔާންވެފައިމިވަނީ (ރަމަޟާންމަހުގައި) އެންމެހައި ނުބައި ކަންތަކެއް ނެތިކުރައްވާ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އެހެނެއްކަމަކު، ނުބައިކަންތައް ކުޑަކުރައްވާ ވާހަކައެވެ. ސަބަބަކީ ރަމަޟާންމަހުގައި ވާނީ ބޮޑެތި ނުބައިނުލަފާ އެއްޗެހިތައް ކަސްތަޅު އެޅުވިފައެވެ.
ޢުމަރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހަށްވެސް އެކަލޭގެފާނުގެ ޢަޤީދާގެ ޘާބިތުކަމާއި، އީމާންކަމުގެ ވަރުގަދަކަމާއެކުވެސް، އެކަލޭގެފާނުގެ ޤަރީނުވެސް އިސްލާމްވިކުރެއްވުނު ކަމުގައި އައިސްފައިނުވެއެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި އައިސްފައިވަނީ ޝައިޠާނާ އެކަލޭގެފާނަށް ބިރުގަންނަ ކަމުގައެވެ.
މިކަންތައް އެނގިވަޑައިގަތުމުން، ޤައުމުގެ މީހުންނަށް ﷲގެ އެއްކައުވަންތަކަމަށް ދަޢުވަތުދެއްވަން އެކަލޭގެފާނު ފެއްޓެވިއެވެ. އެކިގޮތްގޮތުން އެމީހުންނަށް ﷲތަޢާލާގެ އެއްކައުވަންތަކަމުގެ ހެކިތައް ބަޔާންކޮށްދެއްވިއެވެ.
މި 2 ރައުޔުގެ ތެރެއިން ބުރަވެވެނީ ތަވްޙީދުގެ 3 ބައިވެސް ހިމެނޭނެކަމަށް ވިދާޅުވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ރައުޔަށެވެ. އެއީ ތަވްޙީދުލްއުލޫހިއްޔާއާއެކު، ތަވްޙީދުއްރުބޫބިއްޔާއާއި ތަވްޙީދުލް އަސްމާއުވައްޞިފާތުވެސް އެކުލެވިގެންވާނެތީއެވެ.
ގާޟީން 3 ބަޔަކަށް ބެހިގެންވެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ސުވަރުގެ ވަންނާނީ އެންމެ ބައެކެވެ. އަދި އަނެއް 2 ބައި ވާހުށީ ނަރަކައިގައެވެ.
ﷲތަޢާލާގެ ރަޙުމަތުން، މިފިލާވަޅާއެކު ނިމިގެން މިދިޔައީ، ކިތާބުއްތަވްޙީދުގެ މުޤައްދިމާއެއްގެ ގޮތުގައި، އިމާމް މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދިލްވައްހާބް ރަޙިމަހުﷲ ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ ބާބުގެ ޝަރަޙައެވެ. ދުޢާއަކީ މިފިލާވަޅުތަކަކީ، އެންމެހައި ލޮބުވެތި އަޚުންނާއި އުޚްތުންނަށް މަންފާކުރާނޭ ފިލާވަޅުތަކެއް ކަމުގައި ލެއްވުމެވެ.
ޝިރުކުކޮށްފި ކަމުގައިވަނީނަމަ، އެމީހަކަށް އެއްވެސް ހެވެއްނުވާނެއެވެ. ﷲއާއި، އެއިލާހުގެ ވަލީވެރިންގެ ފަރާތުންވެސް އެމީހަކަށް ވާނީ ނުބައިބަހެވެ. އެބަހީ، އެމީހަކަށް ތަޢުރީފުގެ އެއްވެސްބަހެއް، އަދި ﷲގެ ޙަޟްރަތުން އެއްވެސް ހެވެއް ނުވާނެއެވެ. އަދި ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައިވެސް ގެއްލެނިވެގެންވާ މީހުންގެތެރެއިން އެމީހަކު ވެގެންދާނެއެވެ.
ތަވްޙީދަށްވުރެ، މާތް މަތިވެރި، ފައިދާތައް ގިނަ އެހެން އެއްވެސް ޢަމަލެއް ނުވެއެވެ. ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގެ ފަލާޙާއި ކާމިޔަބަކީ ތަވްޙީދުގެ މޭވާތަކުގެ ތެރެއިން މޭވާއެއްކަމުގައި މެނުވީ ނުވެއެވެ. ތަވްޙީދުގެ އަހުލުވެރިން ގިނަވެއްޖެނަމަ އުޚުވަތްތެރިކަމާއި، އަމަންއަމާންކަން ފެތުރިފައިވާ
1-ތަވްޙީދުގެ އަހުލުވެރިޔަކު ނަރަކައިގައި ދެމިނޯންނާނެއެވެ. ޢަޛާބު ޙައްޤުވާކަމަކަށް އަރައިގެންފައިވާނަމަ، އެކަމަކަށް ޢަޛާބުދެއްވުމަށްފަހު، ކޮންމެވެސް ދުވަހަކުން އޭނާ ނަރަކައިން ނެރެވި ސުވަރުގެ ވެއްދޭނެއެވެ. 2-އޭނާގެ ތަވްޙީދު ފުރިހަމަވެއްޖެނަމަ، އެއްގޮތަކަށްވެސް ނަރަކައަށް ނުވެއްދޭ މީހުންގެ ތެރެއިން އޭނާވެގެންދާނެއެވެ.
ޠާޣޫތަށް ކާފިރުނުވާ ކަމުގައިވާނަމަ، އަޅުކަންކުރުމުގެގޮތުން ކިތަންމެ ގިނަޢަމަލެއް ކުރިކަމުގައިވިއަސް، ތަވްޙީދުގެ އަހުލުވެރިއެއްކަމުގައި އޭނާ ނުވާހުއްޓެވެ. އެހެންކަމުން އެކަމަށް އިޝާރާތްކުރައްވައި، އިމާމް މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދިލްވައްހާބް ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވެފައިމިވަނީ، މިއީ ބޮޑު މަސްއަލަ(ނުކުތާ) ކަމުގައެވެ.
أَنْ يَعْبُدُوْهُ އޭ އެކަނި ޙަދީޘްނުކުރައްވައި، އެއާއެކު وَلَا يُشْرِكُوْا بِهِ شَيْئاً އޭ ޙަދީޘްކުރެއްވުމުން، ހަމައެކަނި އަޅުކަންކުރުމަކުން އަދި ނުފުދޭކަން އެނގިގެންދެއެވެ. އަދިކިއެއް! އެއަޅުކަންކުރުމުގައި، އެއިލާހާއި އެހެން އެއްވެސް ފަރާތެއް، އަދި އެއްޗެއްވެސް ބައިވެރިކޮށްގެން ނުވާނެކަން އެނގިގެންދެއެވެ.
الحديث الأول عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ – رضي الله عنه – قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – يَقُولُ: ((إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّاتِ
އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުން 539 ޙަދީޘް ރިވާކުރެވިފައިވައެވެ. އޭގެތެރެއިން 26 ޙަދީޘް ބުޚާރީއާއި މުސްލިމް އިއްތިފާޤުން ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ.
ނަމަވެސް މުއުމިނުންގެ ތެރެއިން ވަކި ބޭކަލުންތަކަކަށް ޚާއްޞަކުރެވި، “މުއުމިނުންގެ އަމީރު”ގެ ލަޤަބު، އެކަލޭގެފާނަށްވުރެކުރިން ދެވުނީ ޢަބްދުﷲ ބްނު ޖަޙްޝް ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުއަށެވެ.
ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ވާރުތަވެރީންގެ ތެރެއިން ހިމަނުއްވަވާފާނޭކަމަށް ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ހީފުޅުވެލައްވާވަރަށް ޖިބްރީލްގެފާނު ތިމަންކަލޭގެފާނަށް އަވަށްޓެރިޔާއަށް ހެޔޮކޮށް ހިތުމަށް ވަޞިއްޔަތް ކުރެއްވެވިއެވެ.
އެކަންތައް ދޫކޮށްފިކަމުގައިވާނަމަ އަޅުގަނޑުމެންގެ އުންމަތަކީ އެންމެ މާތް އުންމަތްކަމުގައި ނުވާނެއެވެ. އަދިކިއެއް! ﷲގެ ކޯފާއާއި ޢަޛާބު ޙައްޤުވެ، ހަލާކުވެ ނެތިފަނާވެގެންދާ ބައެއްކަމުގައި ވާނެއެވެ. ﷲތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
މިތަނުގައި ބަޔާންވެފައިމިވަނީ (ރަމަޟާންމަހުގައި) އެންމެހައި ނުބައި ކަންތަކެއް ނެތިކުރައްވާ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އެހެނެއްކަމަކު، ނުބައިކަންތައް ކުޑަކުރައްވާ ވާހަކައެވެ. ސަބަބަކީ ރަމަޟާންމަހުގައި ވާނީ ބޮޑެތި ނުބައިނުލަފާ އެއްޗެހިތައް ކަސްތަޅު އެޅުވިފައެވެ.
ޢުމަރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހަށްވެސް އެކަލޭގެފާނުގެ ޢަޤީދާގެ ޘާބިތުކަމާއި، އީމާންކަމުގެ ވަރުގަދަކަމާއެކުވެސް، އެކަލޭގެފާނުގެ ޤަރީނުވެސް އިސްލާމްވިކުރެއްވުނު ކަމުގައި އައިސްފައިނުވެއެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި އައިސްފައިވަނީ ޝައިޠާނާ އެކަލޭގެފާނަށް ބިރުގަންނަ ކަމުގައެވެ.
މިކަންތައް އެނގިވަޑައިގަތުމުން، ޤައުމުގެ މީހުންނަށް ﷲގެ އެއްކައުވަންތަކަމަށް ދަޢުވަތުދެއްވަން އެކަލޭގެފާނު ފެއްޓެވިއެވެ. އެކިގޮތްގޮތުން އެމީހުންނަށް ﷲތަޢާލާގެ އެއްކައުވަންތަކަމުގެ ހެކިތައް ބަޔާންކޮށްދެއްވިއެވެ.
މި 2 ރައުޔުގެ ތެރެއިން ބުރަވެވެނީ ތަވްޙީދުގެ 3 ބައިވެސް ހިމެނޭނެކަމަށް ވިދާޅުވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ރައުޔަށެވެ. އެއީ ތަވްޙީދުލްއުލޫހިއްޔާއާއެކު، ތަވްޙީދުއްރުބޫބިއްޔާއާއި ތަވްޙީދުލް އަސްމާއުވައްޞިފާތުވެސް އެކުލެވިގެންވާނެތީއެވެ.
ގާޟީން 3 ބަޔަކަށް ބެހިގެންވެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ސުވަރުގެ ވަންނާނީ އެންމެ ބައެކެވެ. އަދި އަނެއް 2 ބައި ވާހުށީ ނަރަކައިގައެވެ.
ﷲތަޢާލާގެ ރަޙުމަތުން، މިފިލާވަޅާއެކު ނިމިގެން މިދިޔައީ، ކިތާބުއްތަވްޙީދުގެ މުޤައްދިމާއެއްގެ ގޮތުގައި، އިމާމް މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދިލްވައްހާބް ރަޙިމަހުﷲ ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ ބާބުގެ ޝަރަޙައެވެ. ދުޢާއަކީ މިފިލާވަޅުތަކަކީ، އެންމެހައި ލޮބުވެތި އަޚުންނާއި އުޚްތުންނަށް މަންފާކުރާނޭ ފިލާވަޅުތަކެއް ކަމުގައި ލެއްވުމެވެ.
ޝިރުކުކޮށްފި ކަމުގައިވަނީނަމަ، އެމީހަކަށް އެއްވެސް ހެވެއްނުވާނެއެވެ. ﷲއާއި، އެއިލާހުގެ ވަލީވެރިންގެ ފަރާތުންވެސް އެމީހަކަށް ވާނީ ނުބައިބަހެވެ. އެބަހީ، އެމީހަކަށް ތަޢުރީފުގެ އެއްވެސްބަހެއް، އަދި ﷲގެ ޙަޟްރަތުން އެއްވެސް ހެވެއް ނުވާނެއެވެ. އަދި ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައިވެސް ގެއްލެނިވެގެންވާ މީހުންގެތެރެއިން އެމީހަކު ވެގެންދާނެއެވެ.
ތަވްޙީދަށްވުރެ، މާތް މަތިވެރި، ފައިދާތައް ގިނަ އެހެން އެއްވެސް ޢަމަލެއް ނުވެއެވެ. ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގެ ފަލާޙާއި ކާމިޔަބަކީ ތަވްޙީދުގެ މޭވާތަކުގެ ތެރެއިން މޭވާއެއްކަމުގައި މެނުވީ ނުވެއެވެ. ތަވްޙީދުގެ އަހުލުވެރިން ގިނަވެއްޖެނަމަ އުޚުވަތްތެރިކަމާއި، އަމަންއަމާންކަން ފެތުރިފައިވާ
1-ތަވްޙީދުގެ އަހުލުވެރިޔަކު ނަރަކައިގައި ދެމިނޯންނާނެއެވެ. ޢަޛާބު ޙައްޤުވާކަމަކަށް އަރައިގެންފައިވާނަމަ، އެކަމަކަށް ޢަޛާބުދެއްވުމަށްފަހު، ކޮންމެވެސް ދުވަހަކުން އޭނާ ނަރަކައިން ނެރެވި ސުވަރުގެ ވެއްދޭނެއެވެ. 2-އޭނާގެ ތަވްޙީދު ފުރިހަމަވެއްޖެނަމަ، އެއްގޮތަކަށްވެސް ނަރަކައަށް ނުވެއްދޭ މީހުންގެ ތެރެއިން އޭނާވެގެންދާނެއެވެ.
ޠާޣޫތަށް ކާފިރުނުވާ ކަމުގައިވާނަމަ، އަޅުކަންކުރުމުގެގޮތުން ކިތަންމެ ގިނަޢަމަލެއް ކުރިކަމުގައިވިއަސް، ތަވްޙީދުގެ އަހުލުވެރިއެއްކަމުގައި އޭނާ ނުވާހުއްޓެވެ. އެހެންކަމުން އެކަމަށް އިޝާރާތްކުރައްވައި، އިމާމް މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދިލްވައްހާބް ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވެފައިމިވަނީ، މިއީ ބޮޑު މަސްއަލަ(ނުކުތާ) ކަމުގައެވެ.
أَنْ يَعْبُدُوْهُ އޭ އެކަނި ޙަދީޘްނުކުރައްވައި، އެއާއެކު وَلَا يُشْرِكُوْا بِهِ شَيْئاً އޭ ޙަދީޘްކުރެއްވުމުން، ހަމައެކަނި އަޅުކަންކުރުމަކުން އަދި ނުފުދޭކަން އެނގިގެންދެއެވެ. އަދިކިއެއް! އެއަޅުކަންކުރުމުގައި، އެއިލާހާއި އެހެން އެއްވެސް ފަރާތެއް، އަދި އެއްޗެއްވެސް ބައިވެރިކޮށްގެން ނުވާނެކަން އެނގިގެންދެއެވެ.
